Kamer keurt modernisering seksueel strafrecht goed: decriminalisering sekswerk, zwaardere straffen voor verkrachting en meer
De plenaire Kamer heeft donderdag het licht op groen gezet voor de modernisering van het seksueel strafrecht. Het wetsontwerp van minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld), dat de afgelopen maanden tijdens de bespreking werd bijgeschaafd, zorgt ervoor dat de maximumstraf voor verkrachting verdubbelt en decriminaliseert het sekswerk. De tekst kreeg de steun van de meerderheid, de oppositie onthield zich, op Les Engagés (ex-cdH) na, dat tegenstemde.
Met de hervorming wil minister Van Quickenborne de strijd aanbinden met seksueel geweld. Zo worden in ons land per dag gemiddeld acht aangiftes gedaan van verkrachting, maar het werkelijke aantal wordt op tachtig geschat. Toch leidt slechts 10 procent van de aangiftes van verkrachting tot een veroordeling. Eén van de zaken die hiertoe bijdragen, is de achterhaalde wetgeving inzake seksueel geweld. Het huidige strafwetboek dateert uit 1867.
Nieuwe definities
De hervorming scherpt een reeks definities aan. Centraal staat de toestemming en wanneer die ontbreekt, is er sprake van een misdrijf. Toestemming veronderstelt dat ze uit vrije wil is gegeven en wordt beoordeeld in het licht van de omstandigheden van de zaak.
De toestemming kan niet worden afgeleid uit het feit dat het slachtoffer zich niet verweert. De toestemming kan worden ingetrokken op elk ogenblik voor of tijdens de seksuele handeling. Er is geen toestemming als de dader gebruik maakt van de kwetsbare toestand van het slachtoffer waardoor de vrije wil is aangetast, bijvoorbeeld door toediening van een verkrachtingsdrug. Er wordt in de definitie zelf opgelijst wanneer er in geen geval sprake kan zijn van toestemming.
Het uitgangspunt is tevens dat een minderjarige jonger dan 16 jaar geen toestemming kan geven om seksuele handelingen te stellen, want dit is de seksuele meerderjarigheidsgrens. Wel geldt een uitzondering. Tussen de leeftijd van 14 en 16 jaar kan je wél toestemmen met seksuele handelingen zolang het leeftijdsverschil met de andere persoon niet meer dan drie jaar bedraagt.
De definitie van verkrachting wordt eveneens aangepast. De penetratie hoeft niet langer volledig te zijn, maar kan ook gedeeltelijk zijn. De toestemming kan worden ingetrokken tijdens de daad. Dat is bijvoorbeeld relevant bij stealthing, waarbij de seksuele partner tijdens de daad het condoom uitdoet.
Aanranding van de eerbaarheid zal voortaan aantasting van de seksuele integriteit heten. En ook hier zal het ontbreken van toestemming aanleiding kunnen geven tot vervolging. Daarnaast krijgt voyeurisme een nieuwe definitie. Het is voortaan niet langer alleen van toepassing op mensen die ontbloot zijn.
Concreet wordt voyeurisme bestraft met 6 maanden tot 5 jaar cel naargelang de ernst van de feiten, al kan de maximumstraf met 5 jaar verhogen in het geval van een of meerdere verzwarende omstandigheden. Ook incest of niet consensuele intrafamiliale seksuele handelingen worden verzwarende omstandigheden.
Verkrachting
Voor verkrachting wordt de straf opgetrokken, na toepassing van de correctionalisering, van 1 maand tot 5 jaar naar 6 maand tot 10 jaar. De basisstraf wordt verhoogd indien er sprake is van een verzwarende omstandigheid. Een van de nieuwe verzwarende omstandigheden is het toedienen van weerloos makende stoffen, het zogenaamde spiking, waarbij de dader het slachtoffer verdovende middelen of weerloos makende stoffen toedient met als doel het slachtoffer seksueel te misbruiken.
Alle verzwarende omstandigheden doen de maximumstraf verhogen met 5 jaar. Daarnaast kan een rechter nog steeds bijkomende straffen opleggen zoals een contactverbod of een ontzetting uit de burgerlijke rechten. Bij het basismisdrijf verkrachting zal de rechter de mogelijkheid krijgen om een ander soort straf op te leggen zoals bijvoorbeeld een verplichte behandeling als probatiestraf om te werken aan een seksuele problematiek.
Decriminalisering sekswerk
De hervorming voorziet ook in de stapsgewijze decriminalisering van sekswerk voor meerderjarigen. Bij de eerste stap wordt sekswerk op legale basis louter voor zelfstandige sekswerkers mogelijk. Reclame maken voor prostitutie mag enkel wanneer men reclame maakt voor eigen seksuele diensten, zoals bijvoorbeeld een raam in een ruimte waar men vandaag reeds aan prostitutie doet. Ook mag reclame op internetplatformen of kranten en tijdschriften die specifiek voor dit doel bedoeld zijn.
Daarnaast wordt strenger opgetreden tegen misbruik van prostitutie. Dat gaat over pooiers, maar ook om bijvoorbeeld loverboys en sugardaddies. De gespecialiseerde centra mensenhandel zullen slachtoffers van misbruik van prostitutie eerstelijnshulp kunnen aanbieden, ook als er geen sprake is van mensenhandel.
Kritiek
Op de oppositiebanken waren Sophie De Wit (N-VA) en Katleen Bury (Vlaams Belang) tevreden over een aantal wijzigingen die de wettekst doorvoert, maar allebei zagen ze een gebrek aan coherentie. Dit omdat later nog een hervorming van het Strafwetboek moet volgen en deze aanpassing al een voorafname zou vormen. Ze verwezen ook naar de opmerkingen van de procureurs-generaal over de decriminalisering van prostitutie.
Ook laakten ze dat er geen aanpassing kwam van de terbeschikkingstelling. Dat betekent dat iemand na het uitzitten van de straf nog een tijd kan opgevolgd worden. De Wit diende nog een amendement in om die tbs uit te breiden, maar dat werd niet weerhouden. Volgens minister Van Quickenborne zal de terbeschikkingstelling nog tegen het licht worden gehouden bij het nieuwe Strafwetboek.