Klimaatconferentie al van voor de start bekritiseerd: «COP27 is een kans om aan greenwashing te doen»
De 27ste VN-klimaatconferentie (COP27), die vandaag van start gaat in de Egyptische stad Sharm el-Sheikh en waarbij gedurende tien dagen intense onderhandelingen worden gevoerd tussen 190 landen over het klimaat, is nog niet uit de startblokken geschoten maar krijgt nu al bakken vol kritiek. Heel wat bekende klimaatactivisten, zoals Greta Thunberg, lieten al weten niet aanwezig te zullen zijn omdat ze de conferentie zien als pure marketing voor verschillende actoren en landen.
«Een kans om aan greenwashing te doen», zo noemde Thunberg COP27. Greenwashing is een marketingtechniek die mensen erin laat geloven meer voor het klimaat te doen dan wat werkelijk het geval is.
De keuze voor Egypte als gastland voor COP27 doet de wenkbrauwen fronsen. Een rapport van Amnesty International wees onlangs op de «catastrofale» mensenrechtensituatie in het land van president Abdel Fattah al-Sissi. De plaats van het maatschappelijk middenveld, meestal goed vertegenwoordigd in de COP’s, lijkt in Egypte veel minder groot.
Sommigen zijn van mening dat de klimaatconferenties niets anders zijn dan ijdele en loze beloften en het niet mogelijk maken om het klimaatprobleem op te lossen.
Twee weken te kort
De COP’s blijven echter op de voet gevolgd door het maatschappelijk middenveld, waarbij de NGO’s voorop lopen. Misschien zijn het de verwachtingen die aan deze jaarlijkse bijeenkomsten worden gesteld die eigenlijk onrealistisch zijn. «Er is een groeiend gevoel, gezien de noodsituatie in het klimaat en het trage tempo van optreden van de COP’s, dat deze zinloos zijn. Maar ze krijgen een rol die ze niet kunnen hebben. Het is niet zo dat we alle problemen van de klimaatcrisis in twee weken kunnen oplossen», zegt Rebecca Thissen van 11.11.11. «Als we nu al de moeilijkheden zien die we in België hebben om overeenstemming tussen vier ministers te bereiken, is het geen verrassing dat de COP’s het gezicht van de wereld niet revolutionair veranderen met 196 landen rond de tafel.»
1,5°C lijkt ver weg
Toch lijkt het glas van de COP meer halfleeg dan halfvol. De laatste toezeggingen van de internationale gemeenschap leiden de wereld nog steeds naar een uiteindelijke opwarming van ten minste +2,5 °C in de komende decennia, waarbij de overeenkomst van Parijs tot doel heeft de stijging van het kwik ruim onder de +2 °C te houden, en indien mogelijk bij +1,5°C, om de meest schadelijke effecten van klimaatverandering te beperken. Te veel staten zijn nog steeds terughoudend om hun uitstoot van broeikasgassen te verminderen, hoewel dit decennium door IPCC-wetenschappers is gepresenteerd als cruciaal in de hoop de schade te beperken.
Schade komt op agenda
Hoog op de agenda staat het concept van verlies en schade (Loss and damage) dat verwijst naar de gevolgen van de opwarming van de aarde. In 2015 heeft het akkoord van Parijs deze «derde pijler» van klimaatactie formeel vastgesteld. De tekst benadrukt echter dat deze erkenning van verlies en schade «geen aanleiding kan geven tot of kan dienen als basis voor enige aansprakelijkheid of schadevergoeding». De geïndustrialiseerde landen, van oudsher de meest verantwoordelijke voor het broeikaseffect aan de oorsprong van de opwarming van de aarde, vrezen inderdaad rechtszaken rond aansprakelijkheid en schade op grond van de verliezen en schade die bepaalde maatregelen met zich mee zullen brengen.
Aan- en afwezigen
Zo’n 120 staatsleiders zullen afzakken naar Egypte de komende twee weken, waaronder de Amerikaanse president Joe Biden en de Franse president Emmanuel Macron. Voor België zal premier Alexander De Croo (Open VLD) deelnemen aan dat topoverleg. Later trekken ook federaal Klimaatminister Zakia Khattabi (Ecolo), minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) en minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR) nog naar Egypte.
Langs de kant van de gewesten weigert Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) ter plaatse te gaan wegens de mensenrechtensituatie in Egypte. Volgens een beurtrol onder de federale en gewestelijke ministers is het aan haar om België te vertegenwoordigen. Waals minister van Klimaat Philippe Henry (Ecolo) gaat voor Wallonië.