Nieuwe megaraket van Nasa voor het eerst gelanceerd naar maan (video)

De testvlucht zonder bemanning met de SLS-raket (Space Launch System), de krachtigste en met 98 meter hoogte ook de grootste ter wereld, markeert het grote debuut van het Amerikaanse programma voor de terugkeer naar de maan. Vijftig jaar na de Apollo-maanmissie is Nasa met de test begonnen met een cruciale eerste stap om opnieuw astronauten op het maanoppervlak te krijgen.

«Voor de Artemis-generatie, dit is voor jullie», zei lanceringsdirecteur Charlie Blackwell-Thompson, de eerste vrouw die bij Nasa die functie heeft, voordat ze het startsein gaf.

Record en recyclage

Bovenop de SLS-raket staat de Orion-capsule, die uiteindelijk astronauten naar de maan zal brengen. Voor deze testvlucht zal die capsule niet op de maan landen, maar zich tot 64.000 kilometer voorbij de maan wagen, 450.000 kilometer van de aarde, een record voor een ruimtevaartuig waarin bemanning kan zitten. Om de kosten in te perken, hergebruikte Nasa motoren uit de oude Spaceshuttles.

Met een snelheid van 40.000 kilometer per uur zal Orion de maan in vijf dagen bereiken. Ongeveer 25 dagen later, op 11 december, zal de capsule opnieuw op aarde landen in de Stille Oceaan. Daarmee wordt ook het hitteschild op de proef gesteld. Dat zal temperaturen moeten weerstaan die half zo heet zijn als het oppervlak van de zon wanneer het door de atmosfeer gaat. Met Artemis wil Nasa de eerste vrouw en de eerste persoon van kleur naar de maan sturen.

Belgisch kantje

Met de missie vliegen ongeveer 300 sensoren van Belgische makelij mee. Die zijn afkomstig uit het nucleair onderzoekscentrum SCK CEN, gelegen in Mol en werden, samen met nog 10.900 andere sensoren vastgemaakt aan Helga en Zohar, de twee dummies die als bemanning in het schip zitten. Zo moet duidelijk worden aan welke kosmische straling iemand wordt blootgesteld tijdens een maanmissie, bijvoorbeeld afkomstig van de zon en ontplofte sterren. Die kan eventueel het risico op kanker vergroten of andere gevolgen hebben op de gezondheid, legt SCK CEN uit.

Tijdens de vlucht zal de Israëlische Zohar een speciaal ontworpen ruimtevest dragen. Helga, haar Duitse zusje, krijgt die niet. «Dat geeft ons de kans om de blootstelling aan bestraling tussen beide dummies te vergelijken, het verschil te berekenen en de bescherming te bevestigen», verduidelijkt Olivier Van Hoey, dosimetrie-expert van het SCK CEN.

Drie pogingen

Derde keer, goede keer voor Artemis. Eerder dit jaar werden namelijk al twee lanceringen van de raket op het laatste moment uitgesteld door technische problemen en twee orkanen die voor enkele weken vertraging zorgden.

Ook nu had Nasa moeite om de raket vullen met cryogene brandstof, meer dan 2,7 miljoen liter vloeibare waterstof en zuurstof. de avond voor opstijgen werd een lek ontdekt van ultra-ontvlambare waterstof. De reparatie zorgde opnieuw voor wat oponthoud in het schema.

«Veel zweet en tranen zijn in deze lancering gekropen», zei Nasa-baas Bill Nelson op dinsdag. «Ze laat ons toe om nog tientallen jaren naar de maan en verder te vliegen.»

Permanente menselijke vestiging

De ambities zijn groot. In 2024 moet de tweede missie in het Artemis-programma astronauten naar de maan voeren, opnieuw zonder te landen. Die eer is voorbehouden voor Artemis 3, waarvan de ontsteking ten vroegste in 2025 zal gebeuren. Daarna voorziet Nasa een jaarlijkse missie, om er een basis te bouwen op de zuidpool.

Daar zullen test gebeuren met onder meer vervoersmiddelen en elektriciteitscentrales. Uiteindelijk zou er een permanente menselijke vestiging moeten komen, ter voorbereiding op de reis naar mars. Die zou er aan het eind van de jaren 2030 moeten komen en ongeveer twee jaar duren.