Openbaar Ministerie vordert levenslang voor Steve Bakelmans: «Geen greintje spijt, geen enkele verzachtende omstandigheid»

Steve Bakelmans had Julie Van Espen op 4 mei 2019 van haar fiets gesleurd in Merksem. Hij had haar geslagen, verkracht en gewurgd. Eerst drie keer met de blote handen, dan met een elektriciteitskabel. Hij had haar lichaam daarna in plastic gewikkeld, verzwaard met zand en in het Albertkanaal gegooid, waar het twee dagen later werd aangetroffen.

«De beelden van hoe ze uit het water werd gehaald, pure horror. Ik vind dit een van de zwaarste vormen van criminaliteit. Julie Van Espen was een onschuldig slachtoffer. Ze had geen enkele band met hem, ze passeerde er gewoon. Het had de dochter van ieder van ons kunnen zijn. Ze heeft zich ongetwijfeld stevig verzet, maar tegen zoveel kracht en brutaal geweld kon ze niet op. Zijn platitude van dat ze op de verkeerde plaats, op het verkeerde moment was, ben ik beu gehoord. Niet zij, maar hij was op de verkeerde plaats, op het verkeerde moment. Rondhangend onder een brug, cannabis roken, zich wentelen in zelfmedelijden en wachten om toe te slaand. De omstandigheden waarin de feiten gebeurd zijn, wegen bijzonder zwaar door voor mij», zei Backx.

Geen greintje oprechte spijt

Na de feiten had Bakelmans het bewijsmateriaal gedumpt of verstopt. Toen het donker was, had hij haar lichaam gedumpt. Hij had volgens de advocaat-generaal geen enkele wroeging. «Een dag na de moord had hij met zijn ex en zijn zoontje afgesproken. Iedereen was toen op zoek naar hem, maar zij hadden niets aan hem gemerkt: hij deed gewoon en maakte grapjes. Tien dagen na de feiten had hij vanuit de gevangenis met zijn nicht gebeld. In het afgeluisterde gesprek deed hij oppervlakkig en lacherig.» Ook op het proces had Backx geen greintje oprechte spijt of berouw gemerkt. «In zijn laatste woord zei hij gisteren dat hij het erg vond wat Julie overkomen was. Dat zegt genoeg.»

Uit het verslag van de gerechtsdeskundigen blijkt dat Bakelmans een psychopate persoonlijkheidsstoornis heeft. Hij is manipulatief, leugenachtig, ziet andere mensen als gebruiksvoorwerpen, heeft geen empathie, problemen met autoriteit en kampt met een ontoereikend normbesef en gewetensfunctie. «De kans op herval is volgens de deskundigen aanzienlijk, met een hoog risico op seksueel en fysiek gewelddadig gedrag.»

Ongelukkige jeugd

Bakelmans heeft weliswaar een ongelukkige jeugd gehad. Met zijn moeder heeft hij nooit een band gehad. Hij werd mishandeld door zijn vader en seksueel misbruikt door de partner van zijn grootmoeder. Vanaf zijn zevende begon hij thuis weg te lopen. Bakelmans werd meermaals geplaatst door de jeugdrechter. «Een jongen met een rugzak, maar zijn zus had die ook. Zij maakte hetzelfde mee als hem, maar nam haar verantwoordelijkheid en slaagde erin een normaal leven op te bouwen. Bakelmans heeft dat nooit gedaan: hij zocht zijn toevlucht in drugs en criminaliteit. Zijn jeugd is geen verzachtende omstandigheid, want zijn zus bewijst dat het ook anders kan», zei de advocaat-generaal.

Bakelmans heeft een gevuld strafblad. Hij liep zes veroordelingen op, waaronder twee voor verkrachting. Hij zat verschillende periodes in de gevangenis, vroeg telkens om kansen, maar als hij ze dan kreeg in bijvoorbeeld de vorm van een uitgaansvergunning, dan keerde hij niet terug naar de gevangenis. «Hij heeft tal van kansen gekregen, maar ze nooit benut.»

Absolute maximumstraf

Advocaat-generaal Björn Backx zag dus geen enkele verzachtende omstandigheid die opweegt tegen de gruwel van de feiten en de gevaarlijke persoonlijkheid van Bakelmans. «De maatschappij moet maximaal tegen deze man beschermd worden. Hij heeft al genoeg slachtoffers gemaakt.» Hij vorderde daarom de absolute maximumstraf: de levenslange opsluiting, een beveiligingsperiode van 25 jaar - die hij minstens moet uitzitten voor hij een voorwaardelijke invrijheidstelling kan aanvragen - en een terbeschikkingstelling van 15 jaar, waarin hij onder toezicht van de strafuitvoeringsrechtbank blijft staan.

Verdediging: «Hij heeft een verschroeiende jeugd gehad, geen jeugd zelfs»

De verdediging van Bakelmans heeft de echter jury gevraagd om toch rekening te houden met minstens één verzachtende omstandigheid: zijn verschroeiende jeugd. Die heeft er volgens de verdediging toe geleid heeft dat hij vandaag als volwassene niet in staat is om het goede te doen. «Er is al zoveel gezegd en geschreven over het monster, het beest, maar ik wil het vandaag hebben over waar hij vandaan komt», zei meester Dimitri de Béco, die pleitte voor maximaal 30 jaar opsluiting.

«We kunnen eigenlijk niet zeggen dat hij een ongelukkige jeugd had, want wat hij had, is geen jeugd», zei de Béco. «Hij heeft nooit kind mogen zijn. Het was een langzame, langdurige verschroeiing. Hij kan geen gevoelens uiten want heeft als kind gevoelens geleerd met de broeksriem, toen zijn vader hem strafte als hij iets verkeerd deed. Ze lieten hem achter bij zijn grootvader, een pedofiel waarvan iedereen wist wat hij met kinderen deed. Als iemand een film of boek had geschreven over zijn verhaal, dan zou niemand dat geloofd hebben.»

«Hij was het kind van de duivel»

«Wat gaat u daar allemaal mee doen?», sprak hij de jury toe. «Gaat u dit gewoon naast u neerleggen? Had u dit verhaal ooit al gehoord? Natuurlijk heeft dat meegespeeld in hoe hij als volwassene is geworden. Wat doen we met de kansen die hij eerder kreeg van justitie, de eerdere veroordelingen? Niemand had dit ooit kunnen inhalen. Hij maakt liever zelf dingen kapot want dan doet het minder pijn dan als iemand anders het doet. Geef hem geen levenslang, dat is hopeloos.»

Bakelmans had ook geen contact met zijn moeder, een drugsverslaafde sekswerker. Hij zag haar slechts twee keer in zijn leven, op zijn achtste en op zijn achttiende toen zijn vader hem nadat ze samen een stripclub hadden bezocht een sekswerker aanwees en zei dat het zijn moeder was. «Hij was echt het kind van de duivel en heeft nooit geleerd hoe hij met dingen moest omgaan.»

De Béco kwam nog even terug op dinsdagavond, toen hij zijn cliënt nog kort sprak nadat de jury hem schuldig had verklaard. «Hij zei me: ik denk niet dat ze mij verzachtende omstandigheden zullen geven, ik zou het eerlijk gezegd ook niet doen. Ik heb Steve Bakelmans ook niet graag, wellicht nog minder graag dan de burgerlijke partijen», zei de Béco. «Hij is een narcist maar die hebben ook twee kanten, een daarvan is zelfhaat. Zowel voor wat hij is als voor wat hij gedaan heeft.»

«Straf mag geen uiting zijn van het publieke ongenoegen over justitie»

«Op 4 mei 2019 gebeurde een soort van zonsverduistering langs het Albertkanaal», ging hij verder. «Het zonnestraaltje werd meegetrokken in de diepste duisternis die in die man zit. Het verschil tussen die twee kon niet groter zijn. Hij was inderdaad op de verkeerde plaats op het verkeerde moment, niet zij. Hij weet dat hij zwaar gestraft gaat worden en hij neemt zijn verantwoordelijkheid. Maar de straf die jullie bepalen mag geen uiting zijn van het ongenoegen van de publieke opinie over justitie. Daar hebben wij tijdens dit proces niets over gezegd en gaan we vandaag ook niet doen. We zijn hier niet om een boodschap naar justitie te sturen. De gruwel van de feiten gaat ons allen bijblijven, de ellende en het slagveld die ze heeft achtergelaten ook. Maar een straf bepalen die al dat leed kan verzachten, dat gaat niet. Want dan is levenslang zelfs niet lang genoeg.»

De Béco benadrukt dat Bakelmans vanaf het eerste verhoor zijn verantwoordelijkheid heeft opgenomen. «De motivering van de straf werd voor 90 procent bepaald door verklaringen over de feiten die hij heeft afgelegd. Vanaf de eerste verklaring was hij zeer volledig en wat hij zei klopte met de bevindingen uit het onderzoek.»

«Hij kan behandeld worden»

De Béco vroeg de jury om Bakelmans niet in een hopeloze situatie te sturen. «Hij kan, mits begeleiding door een multidisciplinair team, behandeld worden. De behandeling zal heel lang duren, maar hij zal toch voor een tijdje in de cel zitten dus die tijd is er. Maar welk signaal geef je als maatschappij als je zijn verschrikkelijke jeugd nu opzij zet? Welke boodschap geef je aan kinderverkrachters als je zegt dat dit geen rol gespeeld heeft in zijn leven? Geef hem dertig jaar, een terbeschikkingstelling vind ik ook prima want dan ligt het aan zijn evolutie, zal hij de strafuitvoeringsrechtbank moeten overtuigen om hem eerder een kans te geven.»

De verdediging kon zich niet vinden in het opleggen van een beveiligingsperiode. «Dat is pas ontstaan na deze zaak, tot voor deze feiten kon elke crimineel op een bepaald moment een aanvraag indienen tot vervroegde vrijlating. Die wet is er gekomen om electorale redenen, na een publieke opinie en om het publiek een plezier te doen. We moeten deze man een beetje hoop laten, ik geloof echt dat in het leven het goede altijd overwint op het slechte», besloot hij.

De jury ging rond kwart voor twaalf in beraad. Het beraad kan wel enkele uren duren en het verdict wordt in de loop van de late namiddag verwacht.