Solidariteit moet structureel in samenleving verankerd worden
Nu België al bijna twee jaar getroffen wordt door een gezondheidscrisis en na de dramatische overstromingen in juli, is het van groot belang om solidariteit op een structurele en duurzame manier waar te maken in onze samenleving. Dat is een van de conclusies van het elfde tweejaarlijkse verslag ‘Solidariteit en Armoede’ van het Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting.
De voorbije anderhalf jaar ging het interfederaal steunpunt in overleg rond het thema solidariteit met mensen in armoede en hun verenigingen en netwerken, terreinorganisaties, instellingen en wetenschappers. Het tweejaarlijkse verslag is gebaseerd op dit overleg. Ze bekeken solidariteit vanuit drie dimensies: bijdrage, herverdeling en collectiviteit. Er wordt ingegaan op twee domeinen waar solidariteit bijzonder relevant en aanwezig is en die essentieel zijn in de strijd tegen armoede: werk en fiscaliteit.
Bijdragen aan samenleving
«Voor de deelnemers die zelf in armoede leven is het duidelijk: zij willen uiting geven aan hun solidariteit en bijdragen aan de samenleving en doen dat ook: ze helpen elkaar, ze nemen iemand in huis, ze doen (al dan niet erkend) vrijwilligerswerk, ze verrichten essentiële maar vaak precaire jobs. Alleen wordt dit nauwelijks gezien door de samenleving, wordt vaak gedacht van ‘we zullen ze iets geven’, ‘eigen schuld dikke bult’, ‘profiteur’ of wordt solidair gedrag soms zelfs bestraft», stellen de auteurs van het verslag.
Via betaald werk en de sociale bijdragen die daarop geheven worden, «dragen werkenden bij aan het systeem van de sociale zekerheid, dat bescherming biedt wanneer het inkomen uit arbeid wegvalt», klinkt het nog. «Veel mensen in armoede hebben echter geen of precair werk waardoor ze niet kunnen bijdragen aan dit indirecte solidariteitsstelsel en bijgevolg onvoldoende sociale zekerheidsrechten opbouwen.» Dat leidt dan weer tot een gevoel van schaamte bij de betrokkenen en tot stigmatisering.
Onrechtvaardige fiscaliteit
Het ander deel van het verslag gaat over fiscaliteit, die vaak nog «onrechtvaardig» is. «Via indirecte belastingen, zoals de btw, dragen mensen in armoede vaak onbewust bij. Het beginsel dat de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen - en dat van de hoogste inkomens een grotere bijdrage wordt verwacht - werd tijdens het overleg sterk beklemtoond», luidt het.
Overheden moeten mensen in armoede meer betrekken om effectief tegen armoede te strijden en de rechten van iedereen te realiseren, besluit het steunpunt. «Dit verslag reikt alvast materiaal en aanbevelingen aan voor politiek debat en politieke actie, in functie van voldoende toegankelijke en degelijke jobs, de versterking van de sociale zekerheid, een rechtvaardige fiscaliteit, en kwaliteitsvolle en toegankelijke publieke diensten», verklaart Henk Van Hootegem van het steunpunt. Hij pleit voor een Interministeriële Conferentie rond armoedebestrijding, zoals dat voorzien is in het Samenwerkingsakkoord ter bestendiging van het armoedebeleid.