SpotlightNewsBelgië

Wat is er nieuw dit schooljaar?

Leestijd 8 min.

Net als elk jaar gaat de start van het nieuwe schooljaar gepaard met een aantal nieuwigheden. Dit schooljaar gaat het onder meer om de start van de Vlaamse toetsen, nieuwe minimumdoelen voor de tweede en derde graad secundair onderwijs, het leersteundecreet dat het M-decreet vervangt en extra maatregelen tegen het lerarentekort.

door
Redactie Online
Leestijd 8 min.

Vandaag gooien de scholen weer hun deuren open. Maar wat verandert er voor de leerlingen, leerkrachten en de ouders?

Minimumdoelen

De leerlingen van de tweede en derde graad secundair onderwijs starten dit schooljaar met de nieuwe minimumdoelen. De nieuwe naam moet duidelijk maken dat het niet gaat om een «eindhalte» voor het onderwijs, maar over het minimum wat leerlingen moeten kunnen. De scholen mogen heel wat verder gaan. Bedoeling is dat de minimumdoelen de onderwijskwaliteit versterken.

Er zijn 596 minimumdoelen voor de basisvorming die focussen op Nederlands, talen en wiskunde-wetenschappen. Daarnaast zijn er specifieke minimumdoelen voor bepaalde studierichtingen.

Vlaamse toetsen

Dit schooljaar wordt gestart met de Vlaamse toetsen. Alle leerlingen van het vierde leerjaar en tweede jaar secundair zullen voor het eerst de centrale proeven voor Nederlands en wiskunde afleggen. De komende schooljaren worden ze verder uitgerold. Bedoeling is dat tegen 2027 alle leerlingen van het vierde leerjaar, het zesde leerjaar, het tweede jaar secundair en het zesde jaar secundair de Vlaamse toetsen afleggen.

Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts ziet ze als een tool om de onderwijskwaliteit op te krikken. «Dankzij deze toetsen krijgen scholen een instrument om zich te vergelijken met andere scholen, met een gelijkaardige populatie», zegt hij.

Leersteundecreet

Het leersteundecreet vervangt dit schooljaar het M-decreet. Bedoeling is om de beste plaats te zoeken - in het gewoon of in het buitengewoon onderwijs - voor leerlingen met speciale zorgnoden.

Met het nieuwe leersteundecreet worden 46 leersteuncentra ingevoerd, om het gewoon onderwijs te steunen. De leerondersteuners worden versterkt en krijgen voor het eerst een vast ambt en een vast statuut. In de lerarenopleidingen komt er structureel meer aandacht voor speciale zorgnoden in de klas.

Het nieuwe decreet stelt ook duidelijk dat het bijzonder onderwijs voor sommige leerlingen de beste optie is. Die tak van het onderwijs krijgt daarom extra middelen.

Extra maatregelen tegen lerarentekort

Er gaan een reeks nieuwe maatregelen van kracht in de strijd tegen het lerarentekort. Zo is het mogelijk om leerkracht-specialisten en gastleraren aan te stellen. Verder kunnen mensen met een pedagogisch bekwaamheidsbewijs die in een bedrijf werken dat aan het herstructureren is, voltijds ingezet worden in het onderwijs. Tot slot is er de invoering van adjunct-directeuren in het basisonderwijs om directies te ontlasten.

Proeftuinen

216 Vlaamse scholen krijgen de kans om de bestaande regelgeving even terzijde te schuiven en te experimenteren met nieuwe formules om leraren aan te trekken. Het gaat om 127 basisscholen en 89 scholen in het secundair onderwijs.

Sommige gaan flexibelere schoolteams uittesten, schooluren aanpassen of de opdracht van de leraren beperken tot 38 uur. Andere zullen leraren de mogelijkheid geven om zich meer te professionaliseren of te specialiseren in bepaalde vakken, of experimenteren met duobanen, waarbij mensen in de praktijk enkele uren extra of deeltijds les komen geven.

Onbetaald zorgverlof

Onderwijspersoneelsleden hebben vanaf 1 september jaarlijks recht op vijf dagen zorgverlof. Het gaat om onbetaald verlof. Het onderwijspersoneel kan die dagen opnemen als een partner, kind of ouder persoonlijke steun of zorg nodig heeft.

Bescherming klokkenluiders

Leraren die op school een inbreuk op de regelgeving vaststellen en melden, zijn vanaf dit schooljaar beter beschermd tegen represailles of bedreigingen. Het gaat om inbreuken op regelgeving, zoals EU-wetgeving op overheidsopdrachten of bescherming van de privacy of milieu.

Elke school, academie of centrum moet een intern kanaal hebben om inbreuken te melden. Daarnaast kunnen inbreuken ook gemeld worden bij de Vlaamse ombudsdienst voor niet-hoger onderwijs of bij de regeringscommissarissen voor hoger onderwijs.

Artikel1

Proefproject moet Gentse secundaire scholen helpen kosten voor leerlingen te verlagen

In Gent schakelt het stadsbestuur in een nieuw proefproject een vzw in om negen secundaire scholen te helpen om de schoolfactuur voor leerlingen te verlagen. «Het kan niet zijn dat de keuze van de studierichting afhangt van de kostprijs», zegt de Gentse schepen van Onderwijs Evita Willaert.

De scholen worden twee jaar lang begeleid bij het opmaken van een doordacht kostenbeleid, zegt het stadsbestuur. «Het basisonderwijs werkt met een maximumfactuur, maar in het secundair onderwijs bestaat dat systeem niet. Scholen zijn zelf aan zet om de kosten te drukken, maar weten niet altijd wat de mogelijkheden zijn. Daarom schakelt de stad Gent vzw Krijt in», verklaart Willaert.

10 euro voor een salopette

De organisatie werkt al lang rond kostenbewust onderwijs en neemt niet enkel de facturen onder de loep, maar bekijkt onder meer ook waar de communicatie beter kan en hoe de school ouders meer kan betrekken. Het schoolteam krijgt ook vormingen over hoe het drempels voor gezinnen in armoede kan wegwerken. «Het traject helpt ons kritisch kijken naar alle aankopen. Zo moesten de leerlingen in het eerste jaar secundair onderwijs een werksalopette aankopen die ze maar één jaar konden gebruiken. Nu stellen we die zelf ter beschikking en vragen we 10 euro voor één schooljaar. Met dat bedrag kunnen we ze wassen en na verloop van tijd nieuwe salopettes aankopen. Een besparing van 43 euro op de schoolfactuur», zegt Ilse De Sutter, coördinator en leerlingbegeleider van Styrka secundair onderwijs.

Het gaat om een initiatief van OCMW Gent en het Onderwijscentrum Gent. De extra middelen die vzw Krijt krijgt, komen van het OCMW. Het Onderwijscentrum Gent begeleidt nu al vier secundaire scholen rond kostenbewust onderwijs, waardoor er met het nieuwe project in totaal dertien secundaire scholen begeleiding op maat krijgen.

Artikel2

Vakbonden pleiten voor structurele maatregelen en meer aandacht voor welzijn leerkrachten

De onderwijsvakbonden pleiten voor structurele maatregelen om leraren in het onderwijs te houden en voor meer aandacht voor het welzijn van de leerkrachten. Dat doen ze aan de vooravond van het nieuwe schooljaar.

Er zijn vorig schooljaar vooral kwantitatieve maatregelen genomen om aan het lerarentekort iets te doen, maar er moeten ook kwalitatieve maatregelen komen, stelt COV, de grootste vakbond voor het basisonderwijs. «We weten uit een eigen bevraging dat leraren op zoek zijn naar manieren om hun werkdruk draaglijk te houden.

Nancy Libert van ACOD Onderwijs wijst erop dat het nog afwachten is om te zien hoe hard het lerarentekort dit schooljaar toeslaat. Ook is het wachten op de effecten van de genomen maatregelen. «De minister zegt wel dat er een recordaantal zij-instromers zijn, maar ik zou ook graag cijfers willen zien van het aantal zij-instromers dat afhaakt. Blijven die mensen wel in het onderwijs?», vraagt ze zich af.

Wat met de leraar-specialist?

Ook bij de invoering van de leraar-specialist stellen de vakbonden zich vragen. Het gaat om leraars die een mandaat krijgen binnen de school van minstens drie jaar in ruil voor een specifieke expertise. Ze worden daarvoor ook extra verloond. «Dat mensen voor de klas komen te staan zonder pedagogisch bekwaamheidsbewijs betekent de devaluatie van het diploma lerarenopleiding», verklaart Marnix Heyndrickx van VSOA. «De maatregel zal ook de onderwijskwaliteit niet ten goede komen.» Hij vreest ook dat die mensen wel lesuren zullen invullen, maar op een ander vlak werk zullen genereren voor de leerkrachten.

Libert wijst er dan weer op dat het zinvol kan zijn om na te gaan welke objectieve criteria directies gebruiken om iemand als leraar-specialist aan te duiden.

Op een echt lerarenpact hoopt Heyndrickx deze legislatuur niet meer. Dat neemt echter niet weg dat er nog stappen gezet kunnen worden om de werkdruk te verminderen.

Digitale communicatie

Libert hoopt dat scholen een duidelijk kader voor deconnectie hebben gemaakt en het ook toepassen. Zo zijn scholen verplicht om afspraken te maken over hun digitale communicatie. ACOD roept iedereen op om zich daaraan te houden en elkaar aan te spreken als mensen zich niet aan de afspraken houden.

Het wordt een zwaar jaar, besluit COV, niet alleen door het lerarentekort maar ook de reorganisatie van de leersteun zal nog bijkomend werk vragen. De vakbond roept de Vlaamse regering daarom op om niet in verkiezingsmodus te gaan. «We hebben de afgelopen jaren genoeg losse maatregelen gezien in een poging om een aantal problemen in onderwijs op te lossen. Nu hebben we maatregelen nodig die naar de toekomst kijken en die terug vertrouwen geven om te kiezen voor het ambt van leraar of om er nog jaren lang in te blijven werken», stelt algemeen secretaris Marianne Coopman.

Artikel3

Weyts trekt jaarlijks budget voor nascholing van leerkrachten op

Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) trekt dit jaar het nascholingsbudget op. Zo worden de middelen voor nascholing voor scholen van het secundair onderwijs opgetrokken van 6 naar 9 miljoen euro per jaar en stijgen de budgetten voor het basisonderwijs van 4 naar 8 miljoen euro per jaar.

«Alle scholen krijgen zo veel meer ruimte om in te zetten op verdere professionalisering en specialisering», verklaart Weyts. «Veel meer leerkrachten zullen een interessante extra opleiding kunnen volgen en zullen zich zo nog beter gewapend voelen om voor de klas te staan. De job van leerkracht wordt zo nog wat aantrekkelijker en ook de onderwijskwaliteit kan er alleen maar wel bij varen.»

Leraar-specialist

De minister meent dat de verhoging van de budgetten mooi aansluit bij de maatregel van de leraar-specialist. Die leraars krijgen een mandaat binnen de school van minstens drie jaar in ruil voor een specifieke expertise. Ze worden daarvoor ook extra verloond. «De leraar-specialist kan de eigen specialisatie nog verder uitdiepen met bijvoorbeeld een extra opleiding», verklaart Weyts.

«Onze klassen zien er vandaag radicaal anders uit dan twintig of zelfs maar tien jaar geleden: we geven onze leerkrachten dan ook de mogelijkheid om zich bij te scholen, zodat ze om kunnen gaan met nieuwe uitdagingen», besluit Weyts.

België
meer België