MOVIES. De affaire Wesphael door de camera van Stephan Streker: «Twijfel is altijd interessanter dan zekerheid»
Na het succes van ‘Noces’ laat de Belgische regisseur Stephan Streker zich opnieuw inspireren door een waar verhaal. ‘L’ennemi’ baseert zich met name op de affaire rond Bernard Wespael, de Franstalige politicus die in 2013 verdacht werd van de moord op zijn echtgenote. Een realistisch ankerpunt voor een film over de kracht van cinema.
Hoeveel van de echte affaire blijft er nog over in ‘L’ennemi’?
Stephan Streker: «De film verhoudt zich tot de affaire Wesphael zoals ‘Noces’ tot de affaire rond Sadia Sheikh [die in 2007 het slachtoffer werd van een eremoord, nvdr]. De realiteit of het lot van die mensen interesseert me niet maar wel wat er onder die buitengewone verhalen steekt. Ik herinner me dat ik op een dag twee mensen die ik allebei bewonder totaal tegenovergestelde dingen hoorde zeggen over Wesphael. De eerste persoon legde me logisch uit waarom de man onschuldig was, de andere waarom hij het wel had gedaan. Ik besefte dat beide personen oprecht waren, en vooral dat hun respectievelijke uitleg meer zei over hen dan over de affaire zelf. Vandaar het idee om een film te maken die een personage intiem benadert maar waarin de objectieve feiten van buitenaf komen. Op die manier kan ik in vraag stellen wat waarheid is, of je ooit stellig overtuigd kan zijn van iets en wat gerechtigheid inhoudt. In de context van een liefdesgeschiedenis bovendien. Liefde is het mooiste gevoel denkbaar, maar soms leidt het tot gruwel en vernietiging.»
Hoe zou je de relatie tussen je hoofdpersonages Louis en Maeva omschrijven?
«Ik denk dat ze allebei het slachtoffer zijn van de absolute gesel die alcohol is. Dat is het enige wat ik kan zeggen over de echte affaire. Zonder alcohol was er geen drama geweest. Daar ben ik van overtuigd. Ik zou dus zeggen dat hun relatie helaas toxisch is geworden ondanks henzelf.»
Onze eigen reactie is dus het onderwerp van de film. Waarom blijf je dan bij dat personage van de verdachte politicus?
«Wat mij interesseert in cinema is intimiteit, en die zou ik definiëren als de relatie tussen de kijker en zichzelf. Wie je bent als je helemaal alleen voor de spiegel staat. Ik wou zo dicht mogelijk bij dat personage staan zonder de kern van de zaak te kennen. Dus moest ik hem op de huid zitten. En dan is er nog het personage van Maeva, zijn echtgenote. De film begint bij haar. Het eerste beeld van een film is altijd bijzonder. Het is nooit betekenisloos. Het is een manier om duidelijk te maken dat iedereen wel de hele film door zegt dat enkel Louis de waarheid kent, maar dat klopt niet. Zij kent de waarheid ook.»
Met welke ogen kijkt de film naar ons land?
«Het is een door en door Belgisch verhaal. Alleen in België is het mogelijk dat de helft van het land iemand van dat kaliber, een enfant terrible van een politicus, niet kent. Bovendien speelt het zich af in Oostende, mijn favoriete stad. Het is met voorsprong de meest cinematografische stad van België, en de thuis van James Ensor. Ik wist meteen dat ik die kunstenaar en zijn maskers moest gebruiken in de film. De link tussen het beeld van een masker en ons verhaal over achterdocht en twijfel is snel gelegd.»
Wat vertegenwoordigen Ensors maskers?
«De menselijkheid. Louis is een politicus, maar je moet dieper kijken dan dat oppervlak. Ik geloof ook dat film ons kan helpen om dieper te graven, onder meer door die intimiteit. Cinema kan verder gaan dan een gepolariseerde reactie en de vraag of Louis schuldig is of niet. Een film kan de voorkeur geven aan twijfel, en die is altijd interessanter dan zekerheid. De vraag is vaak boeiender dan het antwoord, niet? En een geslaagde film gebruikt verzonnen elementen om een soort waarheid te capteren.»
Waarom heb je ‘L’ennemi’ gekozen als titel?
«Die vijand ben je altijd zelf. De ergste vijand die we in dit leven ontmoeten, is ongetwijfeld onszelf. Maar ook de beste vriend!»
Welke andere fictie op basis van echte feiten zou je aanbevelen?
«De serie over O.J. Simpson [‘The People vs O.J. Simpson’, nvdr]! De makers van die serie proberen om zo dicht mogelijk bij de feiten te blijven en ze zelfs te imiteren, en dat werkt bijzonder goed. Compleet de tegenovergestelde aanpak van ‘L’ennemi’ dus.»
L’ENNEMI **
Schuldig of niet? Half België vroeg het zich af bij de zaak rond de Waalse politicus Beranrd Wesphael, verdacht van moord op zijn vrouw. Heeft de natuurlijke nieuwsgierigheid naar de schuld van een publieke figuur het ware drama echter niet ondergesneeuwd? In het hart van de zekerheid schuilt onzekerheid, en in ‘L’ennemi’ vat regisseur Stephan Streker die als geen ander. Hij legt de vinger op de tekortkomingen van een hele maatschappij via het portret van één man: Louis Durieux, het fictieve alter ego van Wesphael, vertolkt door Jérémie Renier. Onze vooroordelen over de zaak en onze reactie als kijker maken dus integraal deel uit van de ervaring. Dat thema zet Streker bovendien prima in de verf aan de hand van de maskers van James Ensor. Aan inspiratie geen gebrek, zowel in het script als in de regie, maar de regie van de acteurs is te versnipperd om de aandacht vast te houden. Het vrouwelijke personage komt bovendien nooit los van het schetsblok. Soms fonkelt ‘L’ennemi’ wel, maar de film komt nooit echt van de grond.