Regisseur Santigo Mitre over ‘Argentina, 1985: «Ik ben lichtjes geschokt dat mensen zo vaak beginnen te lachen bij deze film»

Je was net vijf geworden toen de rechters hun oordeel uitspraken. Herinner je je überhaupt nog iets van die tijd?

Santiago Mitre: «Ik herinner me vooral hoe gelukkig mijn ouders waren, en hoeveel bewondering ze hadden voor Strassera, de hoofdaanklager. Mijn moeder kende hem ook persoonlijk. Ze werkte al sinds haar zeventiende in het rechtssysteem. Ze was socioloog en stond rechters bij om dossiers met een moeilijke familiale kant af te handelen. Mijn vader is dan weer advocaat, net zoals mijn grootvader. Rechtspraak is altijd al belangrijk geweest voor mijn familie, en de rechtszaak van 1985 hield ons allemaal in de ban. Maar dat gold voor iedereen in Argentinië.»

Je laat zien dat lang niet iedereen aan de kant van de aanklagers stond. Zelfs de moeder van hulpaanklager Moreno Campo vond dat voormalig dictator Videla eigenlijk niets verkeerd had gedaan. Waarom was dat?

«Je moet weten dat Moreno Campo een andere achtergrond had dan Strassera. Hij kwam uit een heel conservatieve familie, en toch had hij de moed om mee te werken aan deze zaak. De ommekeer die zijn moeder meemaakt, illustreert heel goed wat het effect van de rechtszaak was. Veel mensen, vooral uit de middenklasse, hadden zich aangepast aan de dictatuur en hadden jarenlang enkel de propaganda gehoord. Nu was die rechtszaak plots voortdurend in het nieuws en werden ze geconfronteerd met een waarheid die ze al die tijd genegeerd hadden. Beetje bij beetje begonnen hun ideeën zo te veranderen. Net zoals het gegaan is met de moeder van Moreno Campo.»

Wist je van bij het begin dat je dit verhaal vanuit het standpunt van Strassera moest vertellen?

«Ik wist dat ik me in de eerste plaats op de mensen moest concentreren, en Strassera was nu eenmaal het middelpunt. Dus hebben we eerst dat personage gebouwd, met zijn karaktertrekken, zijn familie, zijn omgeving en zijn team. Daarna volgde de rechtszaak zelf. We hebben ons minutieus aan de historische realiteit gehouden. Het uitgangspunt was om in dat deel van de film alle aandacht te schenken aan de getuigen, de overlevenden, de familieleden die geleden hadden onder de dictatuur. In veel gevallen hoor je trouwens exact wat ze toen verteld hebben.»

Videla, de dictator van toen, zit er stoïcijns bij, alsof het hem niet interesseert. Hoe verklaar je dat?

«Hij erkende de burgerlijke rechtbank niet. Hij vond dat hij voor een militaire rechter moest verschijnen, ook al omdat hij wist dat hij dan vrijwel zeker vrijgesproken zou worden. Dus zat hij tijdens het proces de hele tijd de Bijbel te lezen. Hij heeft al die maanden bijna geen woord gezegd.»

Het valt op hoe geestig ‘Argentina, 1985’ bij momenten is. Was je niet bang dat de humor afbreuk zou doen aan de ernst van de hele zaak?

«Iedereen die Strassera gekend heeft, zegt dat hij een goed ontwikkeld maar eerder bizar gevoel voor humor had. Zijn bijnaam was trouwens ‘Loco’, wat ‘Zot’ betekent. Dat moesten we dan ook in het script verwerken. Tegelijk was ik verbaasd en zelfs lichtjes geschokt dat het publiek op het festival van Venetië [waar ‘Argentina, 1985’ in première ging, nvdr.] zo vaak begon te lachen. Dit is tenslotte geen komedie. Maar blijkbaar hebben de kijkers het nodig om nu en dan wat stoom af te laten en de gruwel te compenseren met een beetje humor. Ze maken allebei deel uit van het leven. We lachen allemaal wel eens op een begrafenis. De aanklagers vertelden ons dat ze destijds ook vaak humor gebruikt hebben als een soort beschermend schild.»

‘Argentina, 1985’ is vanaf 21 oktober beschikbaar op Amazon Prime Video.

Recensie ‘Argentina, 1985’ ***

Hoe verwerk je als natie jaren van gewelddadige onderdrukking? In 1985 toonde Argentinië één mogelijkheid. Terwijl andere Zuid-Amerikaanse landen zoals Brazilië, Chili en Paraguay nog volop gebukt gingen onder een militaire dictatuur bracht de Argentijnse overheid de verslagen dictator Videla en zijn kornuiten voor het gerecht. Dat was niet zonder risico, want de voormalige junta had nog veel medestanders binnen de politie en onder de burgers, en het was lang niet zeker dat de rechters de beklaagden schuldig zouden bevinden. Een rechtbankdrama over een gebeurtenis van 40 jaar geleden aan de andere kant van de aardbol, ‘Argentina, 1985’ klinkt op het eerste gezicht misschien niet geweldig aanlokkelijk. Het pleit echter voor regisseur Santiago Mitre dat hij toch een vloeiende, meeslepende en vaak zelfs grappige film uit zijn mouw schudt. En als je toch nog twijfelt: het slotpleidooi van hoofdaanklager Strassera (ijzersterk vertolkt door de Argentijnse superster Ricardo Darín) is op zich al de moeite waard.