Natuurlijke cosmetica: ecologisch of pure greenwashing?

Duurzaam shoppen is ingewikkeld, en dat is voor cosmetica niet anders. Termen als ‘natuurlijk’, ‘biologisch’, ‘organisch’ en ‘vegan’ worden door elkaar gehaspeld en veel merken bieden maar weinig transparantie over hun ecologische impact. Dat maakt het voor de consument ingewikkeld om te weten wanneer een product daadwerkelijk groen is, en wanneer het over greenwashing gaat. Wij schetsen een overzicht.

Waarom groene schoonheid?

De schoonheidsindustrie is een van de minst groene industrieën. Met schoonheidsproducten bedoelen we producten zoals shampoo, zeep, deodorant, make-up, oliën, zonnecrèmes en parfums. Kortom, veel chemische producten waarvan over tijd duidelijk werd dat velen onder hen parabenen, siliconen, chemische UV-filters en andere schadelijke stoffen bevatten. Palmolie, een veel gebruikt ingrediënt in beautyproducten, wordt in verband gebracht met grootschalige houtkap. Maar ook op andere vlakken is de schoonheidsindustrie vervuilend. Volgens een Brits rapport uit 2017 zou de schoonheidsindustrie jaarlijks 120 miljoen verpakkingen produceren, en zou 70% van hun afval bestaan uit plastic. In Europa is het dan wel verboden om cosmetica op dieren te testen, in landen buiten Europa, zoals China, is dat niet noodzakelijk zo. Tot slot verbruikt de schoonheidsindustrie erg veel water in tijden van schaarste: een crème bestaat bijvoorbeeld gemiddeld voor 60 tot 85% uit water.

De terminologie

Over het algemeen betekent natuurlijke cosmetica dat het product voor minstens 95% uit natuurlijke ingrediënten bestaat. Dat wil zeggen dat die ingrediënten niet chemisch zijn, en dus afkomstig zijn van planten, dieren of mineralen. De overige 5% kan dus wel uit ingrediënten bestaan die in de fabriek vervaardigd zijn. Biologische/organische cosmetica gaan nog een stap verder: ook die producten zijn samengesteld met natuurlijke bestanddelen, maar die ingrediënten zijn afkomstig uit de biolandbouw. Bij het vervaardigen van de ingrediënten kwamen dus ook geen chemische bestrijdingsmiddelen of kunstmest aan te pas. Ze werden ook niet genetisch gemodificeerd. Vegan cosmetica zijn dan weer producten die geen dierlijke ingrediënten bevatten.

Maar er is een catch: tot op heden is er geen wettelijke definitie van wat een natuurlijk of biologisch beauty-ingrediënt is. Met andere woorden is het erg gemakkelijk voor merken om een product als groen te positioneren, zonder echt een verschil te maken: greenwashen, dus. In Europa bestaat sinds 2016 een ISO-norm, richtlijnen voor natuurlijke en organische cosmetica ingrediënten. Helaas gaat het dus om vrijblijvende richtlijnen, geen verplichtingen.

Natuurlijk is gezond en groen?

Natuurlijke ingrediënten zijn niet per definitie gezonder of beter voor het milieu. Natuurlijke stoffen kunnen nog steeds irritaties en allergische reacties veroorzaken of schadelijk zijn voor de gezondheid. Natuurlijk betekent namelijk niet hypoallergeen. En het is niet omdat een product natuurlijke ingrediënten bevat, dat het op een duurzame energie geproduceerd wordt. Het fabriceren van die producten verbruikt in veel gevallen nog steeds erg veel energie en water. Neem bijvoorbeeld etherische olie: dit ingrediënt is dan wel afkomstig van planten, maar er zijn honderden kilo’s aan planten nodig voor één flesje olie. Bovendien vervuilen erg veel oliën het mariene ecosysteem wanneer ze in ons water terechtkomen.

Keurmerken als leidraad

Zoals je merkt: het wordt ons niet gemakkelijk gemaakt om de duurzame keuze te maken. Consumentenorganisaties ijveren daarom al jaren om een eengemaakt label en meer duidelijke wetgeving omtrent de definiëring van natuurlijke en ecologische producten. Gelukkig bestaan er intussen wel al enkele keurmerken voor natuurlijke cosmetica. Het bekendste is de COSMOS-standaard, een samenwerking tussen grote, onafhankelijke, internationale keurmerken voor organische en natuurlijke cosmetica. Die keurmerken zijn BDIH, Cosmebio, ECOCERT, ICEA en Soil Association. Daarnaast bestaan ook de onafhankelijke keurmerken NaTrue, Natural Cosmetics Standard, ICADA en Ecocontrol.

Een strenger keurmerk zijn de milieukeurmerken die de focus leggen op een duurzame en milieuvriendelijke productie. Daarvan zijn de bekendste het Nordic Swan Label en het EU Ecolabel, het Europese milieukeurmerk.

Alles wat je echt moet weten op Metrotime.be