Sushi aan je voeten: zeven initiatieven die afval een tweede leven geven
Vervuilde bodem, rivieren en zeeën. De uitstoot van broeikasgassen. Verontreinigde lucht. We beheren ons afval bijzonder slecht. Dat heeft niet alleen een impact op de klimaatverandering maar ook op de volksgezondheid en allerlei ecosystemen. De kans is klein dat we die problemen ooit helemaal kunnen bannen. Dat deed bij sommige ondernemers echter een licht branden: zouden we die afvalstoffen niet kunnen gebruiken als nieuwe grondstof om voorwerpen, kleding, juwelen, cosmetica en andere producten te vervaardigen die minder schadelijk zijn voor de planeet? Wij stellen zeven ongewone en vindingrijke initiatieven voor die afval een pak minder verwerpelijk maken.
De befaamde Japanse brouwerij Sapporo Breweries heeft de handen in elkaar geslagen met Shima Denim Works, een onderneming die kleren fabriceert op basis van bagasse, het vezelachtige restant van het productieproces van bier. Op die manier wil de brouwerij een deel van haar afval omzetten in jeansstof. Het initiatief is even ongewoon als geëngageerd en betekent dat de brouwerij, die gevestigd is in Hakkaido, de overblijfsels van mout en van hopbladeren en -stengels niet langer hoeft weg te gooien. Dat afval wordt nu verwerkt tot washi, een traditioneel Japans papier, dat op zijn beurt gesponnen en geweven wordt tot tientallen jeansbroeken. De commercialisering is vooralsnog kleinschalig maar kan wel de weg banen voor een nieuwe generatie denimproducten.
De restproducten uit de auto-industrie maken al verschillende jaren allerlei ontwerpers uit de modewereld blij. Verrassend genoeg zijn het echter de autoconstructeurs zelf die, in samenwerking met artiesten en onafhankelijke ondernemers, op het idee zijn gekomen om airbags, autoruiten, autostoelen, dekzeilen van vrachtwagens, veiligheidsgordels en andere onderdelen te recycleren tot modieuze kleding. Meerdere spelers zijn er al mee bezig, zoals Hyundai, Mercedes, Heron Preston, het merk Freitag uit Zürich en ook ontwerper Ryohei Kawanishi. Zij hebben allemaal tijdelijke of permanente collecties ontwikkeld die de impact van dit afval op het milieu moeten verminderen.
In het Verenigd Koninkrijk is fish and chips meer dan zomaar een gerecht, het is een heus instituut. Het is dan ook uitgesloten om ook maar een kruimel te verspillen van die fijne en beroemde maaltijd waar de Britten zo trots op zijn. Ontwerpster Carly Breame neemt die boodschap helemaal ter harte. Het is haar namelijk gelukt om restjes fish and chips uit ‘Angela’s’, een visrestaurant in Margate ten zuidoosten van Londen, om te vormen tot… servies. Als eenmalig project verzamelde de kunstenares de visgraten, vermaalde ze tot poeder en gebruikte die als basis voor keramiek. De aardappelschillen dienden dan weer om de borden te vernissen. Een waar kunststukje.
Afval van vis en zeevruchten is zo onaangenaam en vooral onwelriekend dat het gewoonlijk niet lang blijft liggen in onze vuilnisbakken. Dat zou binnenkort wel eens kunnen veranderen, met dank aan een ontdekking van Amerikaanse wetenschappers. Zij hebben een prototype van een batterij ontwikkeld op basis van de resten van krabschalen, en ze hopen om op termijn lithium te vervangen. Door de chitosan, een afgeleide van een element dat onder meer te vinden is in het omhulsel van schaaldieren, te verwerken tot een gelei zijn de onderzoekers erin geslaagd om die stof om te vormen tot een elektrolyt, een mineraal dat in staat is om een elektrische lading te dragen. Meng daar zink bij, en je krijgt een batterij die bijna volledig biologisch afbreekbaar is. Momenteel bevindt het project zich nog in het stadium van prototype. Voor het kan opgeschaald worden, zijn nog verdere testen nodig.
Op ons bord maken de Japanse hapjes al langer het mooie weer, maar het is best mogelijk dat ze binnen de kortste keren ook een plaats zullen krijgen in ons garderobe. Om een paar sneakers te personaliseren heeft het kledingmerk O.T.A. Paris namelijk gebruikgemaakt van maki, surimi, nigiri en andere vormen van sushi — meer bepaald het vel van de vissen waarmee ze bereid worden — van ‘Sushi Shop’, een restaurant in Lyon. Met name het logo van de sportschoenen werd ontworpen uit geüpcycled zalmvel. De zool is dan weer vervaardigd uit gerecycleerde autobanden en rubber, en de veters uit natuurlijke katoenvezels. O.T.A. Paris is bovendien niet het enige merk dat een beroep doet op de rijkdommen van de zeeën en oceanen om schoenen te ontwerpen. Designer Eugène Riconneaus heeft bijvoorbeeld een paar sneakers gemaakt op basis van visnetten, schalen van zeevruchten en groenen algen die hij aan de Franse kust heeft verzameld.
Van zetel uit de metrostellen van Parijs naar comfortabele slof, het is maar een kleine stap meer. Het merk Sans Les Plumes heeft die gezet met collecties ‘urban slippers’ en sneakers. Ze vervaardigen de schoenen uit de stoffen die de zittingen van zetels uit het Parijse openbaar vervoer (metro en trams) bekleden. Een uitstekende manier om de hoeveelheid textielafval binnen de perken te houden, zeggen ze. Als je echt een creatieve ziel bent, zal je misschien ook geïnteresseerd zijn in hun pantoffels voor binnen in huis, gemaakt van fluweel van de zitplaatsen uit het Palais Nouveau Siècle en uit de Franse opera- en theaterzalen.
Het project Adaozañ, bedacht door twee Bretoenen, is even fascinerend als ingenieus: ze verzamelen appeldroesem uit de lokale ciderindustrie en ze zetten die om in een ecologisch materiaal dat op kurk lijkt maar dat even gemakkelijk inzetbaar is als hout. Het resultaat is een nevenproduct dat een tweede leven krijgt als materiaal, voor meubelen, voor bekleding en zelfs om gebouwen te isoleren. Afval uit de appelverwerking produceert bovendien zeer snel methaan en is daarom interessant voor veel industrieën. Ook de modewereld gebruikt het al om handtassen en sneakers te fabriceren.