Vier aspecten om rekening mee te houden als startende zelfstandige

Je bent student, het leven is mooi en je hoeft aan relatief weinig mensen verantwoording af te leggen. Maar naarmate je afstudeerdatum nadert, neemt ook je afkeer toe. Straks moet je aan de slag in de professionele wereld en voor je het weet zit je vastgeroest in het bedrijfsleven. Je eigen baas worden klinkt op zo'n momenten erg aanlokkelijk. Zelfstandige worden is steeds meer de norm en hoeft je zeker niet af te schrikken, maar er zijn ook een aantal aandachtspunten om rekening mee te houden.

1.Stress en durf

Je eigen baas zijn, je eigen uren bepalen, je eigen tarieven vastleggen… Op papier klinkt het allemaal erg mooi, maar er zijn ook keerzijden aan het zelfstandigenbestaan. Op enkele uitzonderingen na leef je namelijk van opdracht tot opdracht. Dat betekent dat je telkens weer nieuwe klanten moet werven, wil je niet zonder inkomen komen te zitten. Je moet beschikken over de nodige portie durf om mensen aan te spreken en een netwerk uit te bouwen. Dat netwerk is essentieel om een duurzame basis te leggen voor je bedrijf. Ga naar evenementen, spreek mensen aan en overtuig hen van je kunnen. Ook sociale media als LinkedIn en Instagram zijn intussen onontbeerlijk geworden voor zelfstandigen. Zorg dat het plaatje klopt en wees consequent in je stijl en aanpak.

2.De kleine lettertjes

Op school worden we nog altijd hoofdzakelijk voorbereid op een ‘klassieke' loopbaan. Dat wil zeggen: een job met een vast loon, sociale zekerheid en extralegale voordelen. Als zelfstandige zit het echter wat anders. Je bent je eigen baas, wat ook betekent dat je helemaal alleen voor je ‘bedrijf' verantwoordelijk bent. Geen werk staat gelijk aan geen loon, want op een werkloosheidsuitkering heb je vaak geen recht als je meteen als zelfstandige aan de slag bent gegaan. Startte je je eigen bedrijf als schoolverlater en stop je met je zelfstandige activiteit voor je dertigste, dan kan je die periode als zelfstandige trouwens wel laten meetellen voor je beroepsinschakelingstijd (310 dagen) en een wachtuitkering ontvangen.

Ben je ziek, dan word je niet betaald en hetzelfde geldt voor zwangerschapsverlof. Je gaat zoveel op vakantie als je zelf wil, maar houd er dan wel rekening mee dat je gedurende je afwezigheid geen werk kan leveren en dus geen geld binnenkrijgt. Er is bovendien geen werknemer die instaat voor je bedrijfspensioen, dus het is een goed idee om zo snel mogelijk te beginnen met sparen door middel van pensioen- en langetermijnsparen. Het zijn ding-en waar je als starter misschien niet meteen bij stilstaat, maar die wel een grote impact hebben op de rest van je leven. Bepaal wat je zelf belangrijk vindt en neem op basis daarvan een beslissing. Gelukkig is het, mits een flinke portie organisatietalent, mogelijk om jezelf voor een groot deel in te dekken.

3. Administratieve rompslomp

Om zelfstandige te kunnen worden, moet je ook een aantal administratieve zaken in orde brengen. Je moet een ondernemingsnummer aanvragen, je btw-nummer registreren, je aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds, indien nodig je vergunningen in orde brengen… Als starter is dit allemaal niet vanzelfsprekend en een goede boekhouder is dan ook aan te raden om te vermijden dat je straks voor verrassingen komt te staan. Want de kans is groot dat je nog nooit hebt gehoord van iets als ‘kwartaalaangifte' en een factuur opmaken is de eerste keer ook geen pretje.

Uiteraard wil je aan het einde van de maand een leuk bedrag overhouden om jezelf een loon te kunnen uitbetalen, maar er zijn ook aspecten waar je beter niet op bespaart. Een goede boekhouder is daar één van, al houdt het daar niet op. Zoals eerder gezegd is het belangrijk om jezelf waar mogelijk in te dekken tegen de risico's van het vak en dat kost nu eenmaal geld. Een goede ziekteverzekering, pensioensparen, materiaal dat je nodig hebt om je bedrijf verder uit te bouwen… Het lijstje is haast eindeloos. Als zelfstandige kan je veel van die bedragen wel inbrengen als beroepskosten, wat loont aan het einde van de rit. Voor beginners is het vaak erg vaag wat wel of niet kan dus iemand die je helpt met je administratie is zeker de eerste jaren de moeite meer dan waard.

4. Andere opties

Wil je je kans wel wagen als zelfstandige, maar wil je je eigen risico waar mogelijk beperken? Goed nieuws, want er zijn (voor de meeste beroepscategorieën) nog andere opties. Zo kan je ervoor kiezen om zelfstandige in bijberoep te worden, op voorwaarde dat je minstens halftijds bij een werkgever aan de slag bent. Een handige oplossing als je nog niet zo veel klanten hebt of geen definitieve beslissing wil maken. Zo ben je op z'n minst deels zeker van je inkomen en moet je ook minder sociale bijdragen betalen.

Niet iedereen heeft natuurlijk de luxe om over een deeltijdse baan te beschikken. In dat geval kan je je aansluiten bij een payrollkantoor als Tentoo of een coöperatie zoals Smart.be. Die treden op als tussenpersoon tussen jou en je klant, wat ervoor zorgt dat je het werk van een zelfstandige doet, maar over het statuut van een bediende geschikt. Met alle voor- en nadelen van dien. Je moet weliswaar een percentage van je inkomsten afstaan aan hen en kan minder kosten inbrengen, maar in ruil daarvoor krijg je een hoop zekerheid. Elke gepresteerde dag brengt je wat dichter bij een werkloosheidsuitkering, je bouwt pensioenrechten op, hebt in sommige gevallen recht op betaalde vakantiedagen en ziekteverlof, krijgt je loon binnen een afzienbare tijd uitbetaald… Ook als je slechts sporadisch als freelancer werkt of als je als student freelance opdrachten wil uitvoeren, is dit een goede uitkomst. Bovendien kan je, als je alsnog beslist om nadien volwaardig zelfstandige te worden, nog 15 jaar terugvallen op je opgebouwde werkloosheidsuitkering. Daarvoor moet je wel een minimum aantal dagen binnen een vastomlijnde periode in een dergelijk systeem aan de slag zijn geweest. Hoeveel hangt af van sector tot sector. Het vergt wat rekenwerk, maar het is een mooi extraaatje en dus zeker de moeite waard.