Voor het eerst in tien jaar minder starters in België, opvallend veel ondernemers gooien de handdoek
Er dreigt dit jaar een einde te komen aan de jaarlijkse groei van het aantal ondernemingen in België. De vorig jaar ingezette daling van het aantal starters houdt aan, en tegelijkertijd is er een «zorgwekkende toename» van het aantal stopzettingen. Dat viel te horen bij de voorstelling van de Startersatlas van de ondernemersorganisaties Unizo en UCM en het handelsinformatiekantoor GraydonCreditsafe.
Het aantal starters daalde vorig jaar voor het eerst sinds 2012: -3,5% tot 115.645 oprichtingen van nieuwe eenmanszaken en vennootschappen. Die daling was verwacht, na een recordjaar in 2021. «Dat klinkt op het eerste gezicht niet goed, maar we moeten dat een beetje nuanceren», zei Eric Van den Broele van GraydonCreditsafe tijdens een persconferentie. Zo is 2022 nog altijd het op een na beste jaar ooit, en bovendien had de piek in het recordjaar 2021 veel te maken met een «massale inhaalbeweging» na de zware corona-impact in 2020. «Het is evident dat het jaar na zo’n piek een iets vertraagde trend zou vertonen», aldus Van den Broele.
Wat meer zorgen baart, is dat die trend begin dit jaar niet gekeerd is. In het eerste kwartaal waren er opnieuw 2,7% minder starters dan een jaar eerder. Hier hadden de ondernemersorganisaties op een heropleving gehoopt.
Bovendien neemt het aantal stopzettingen snel toe: +19% tot meer dan 92.000 in 2022. En ook die trend houdt begin 2023 aan. Dat doet vrezen dat de nettogroei van het aantal ondernemingen, die vorig jaar terugviel tot 1,8%, dit jaar zal stagneren of dat er zelfs een daling zal zijn.
«Onzeker ondernemersklimaat»
Dat er meer stopzettingen en faillissementen zijn, wordt gelinkt aan de coronacrisis. Zo kregen veel ondernemers in de tweede helft van 2020 uitstel van betaling. Die gold voor twee jaar, en dus werden ze eind vorig jaar met de terugbetaling ervan geconfronteerd, maar intussen waren er ook de energiecrisis en de torenhoge inflatie (met automatische loonindexering). «Veel stopzettingen zijn bedrijven die op tijd hebben beslist ermee op te houden, voor ze echt in de problemen zouden komen», aldus Van de Broele.
«We zijn zeer bezorgd, want we zijn het gewoon dat het aantal starters steeds blijft stijgen», zei Unizo-topman Danny Van Assche. «De coronacrisis werd gevolgd door een nog zwaardere crisis, met hoge energie-, grondstoffen- en loonkosten. Die hebben geleid tot een onzeker ondernemersklimaat. We moeten zeer oplettend zijn dat onze startersmotor niet sputtert of stilvalt. Ook voor de gevestigde ondernemers is het niet makkelijk, zo merken we aan het stijgend aantal faillissementen en stopzettingen.»
De Unizo-topman riep de overheid op om «te zorgen voor een stabieler en gezonder ondernemersklimaat», op fiscaal en sociaal vlak, via administratieve vereenvoudiging, en door bijvoorbeeld stabiele energieprijzen te garanderen op middellange termijn. Ook het onderwijs speelt een belangrijke rol, klonk het. Unizo stelt bijvoorbeeld een zevende jaar ondernemerschap voor na het secundair onderwijs.
Diensteneconomie
Uit de Startersatlas blijkt nog dat het aantal starters in heel het land daalde. De grootste afname was er in Vlaanderen (-3,6%), dat meestal de betere cijfers heeft. Net als de voorbije jaren werden de meeste ondernemingen (40% van alle starters) opgericht in de dienstensector.
«De Belgische economie wordt steeds meer een diensteneconomie», klonk het. «Maar we mogen de meer ‘klassieke’ sectoren, zoals de maakindustrie, niet uit het oog verliezen.» In de industrie, de detail- en de groothandel daalde het aantal starters met percentages in de dubbele cijfers. Na vijf jaar ten slotte zijn twee op de drie (67,1%) van de starters nog actief, na tien jaar is dat de helft.