Kan je leren converseren met je hond? Deze studie beweert van wel

«Park outside come.» Stella de hond weet wat ze wil, en ze kan het duidelijk verwoorden. Door met haar poten op de juiste knoppen de drukken, vormt ze korte zinnetjes en ‘praat’ ze tegen haar baasje, Christina Hunger.

Logopediste Christina Hunger baseerde haar methode op AAC of ‘augmentative and alternative communication’, waarbij mensen met spraakproblemen communiceren door pictogrammen op een scherm aan te klikken. Stap voor stap leerde ze haar puppy om via een gelijkaardig knoppenbord aan te geven wat ze wou of waar ze behoefte aan had. Dat bleek een groot succes. De filmpjes plaatste ze op Instagram en TikTok, haar eerste boek ligt inmiddels in de boekhandel.

Rekenend paard

Dat mensen twijfelen aan de authenticiteit van zulke filmpjes op het internet, is begrijpelijk, stelt Manou Smits. Het doet immers sterk denken aan een verhaal uit begin vorige eeuw: dat van het paard Kluger Hans, oftewel ‘slimme’ Hans. Door met zijn been op de grond te tikken, kon Kluger Hans eenvoudige rekensommen oplossen voor een publiek. Rekenen bleek het paard later helemaal niet te kunnen, wel was hij een meester in het analyseren van de gelaatsuitdrukkingen van zijn eigenaar.

Sindsdien zijn onderzoekers alert voor zulke effecten. Maar de filmpjes van Christina zijn niet zo verbazingwekkend als ze op het eerste gezicht lijken.

«Er zijn aanwijzingen dat honden in staat zijn om menselijke vormen van communicatie te begrijpen, waaronder ook onze gesproken taal. Ook omgekeerd zijn er sterke aanwijzingen dat honden hun gedragingen zelf bewust inzetten om te communiceren met mensen. Denk maar aan blaffen en kwispelen.»

Zelfs de specifieke methode is niet zo nieuw als het lijkt. «In 2008 was er een studie die een gelijkaardige methode onderzocht. Via knoppen op een spraakgenererend apparaat konden de honden vragen naar bepaalde activiteiten of objecten. Dat alles doet vermoeden dat minstens bepaalde honden in staat zouden kunnen zijn om via zo’n apparaat te communiceren met de mens. Al is het te vroeg om te weten welk mechanisme hier aan de basis van ligt.»

Duidelijk is dat er meer wetenschappelijk onderzoek nodig is, en dat wordt momenteel ook uitgevoerd. Volgens Manou Smits zullen er daarom in de nabije toekomst ook een aantal ethische vragen opduiken. «De controle over de communicatie zal altijd bij de mens liggen. Welke woorden kan de hond gebruiken? En wat gebeurt er als het bord plots stuk is?»

Toch ziet ze vooral heel wat mogelijkheden om het welzijn van honden te verbeteren. «Voor blindengeleidehonden bijvoorbeeld is het vandaag moeilijk om te communiceren met hun baasje, aangezien hun natuurlijk gedrag moeilijker opgemerkt wordt. AAC kan deze honden letterlijk een stem geven.»

Zuid-Afrikaanse groene meerKAT

Manou liet zich voor haar bachelorproef inspireren door een filmpje op TikTok, maar de passie voor taal en dieren is niet nieuw. Aanvankelijk studeerde ze taal- en letterkunde. «De enige les waarbij ik op het puntje van mijn stoel zat, ging over de vocalisaties van de Zuid-Afrikaanse groene meerkat. Na tien minuten had de professor het opnieuw over mensen. Die dag heb ik besloten om van studierichting te veranderen.»

Vandaag droomt ze van een carrière als gedragstherapeute voor honden. Communiceren via AAC, zoals Stella en haar baasje, zal ze waarschijnlijk alleen op haar eigen honden uitproberen... «Toch is één iets wat ik altijd zal onthouden en wat ik graag wil meegeven aan anderen: we mogen honden nooit onderschatten, ze begrijpen meer dan we denken.»

Manou Smits neemt deel aan de Vlaamse Scriptieprijs 2021.

Lees haar masterproef via scriptiebank.be/converserenmethonden

De Vlaamse Scriptieprijs gaat ieder jaar op zoek naar de beste scripties en brengt ze onder de aandacht van de pers. De inschrijvingen zijn intussen afgesloten. Benieuwd wie in de prijzen valt? Volg het wedstrijdverloop via www.scriptieprijs.be