't Dak van Pakt: "We tonen dat duurzaam tuinieren niet complex is"
“Onze daktuin is de eerste op deze schaal in Antwerpen. De tuin meet momenteel 1800 vierkante meter”, vertelt Adje Van Oekelen. Ze is medeoprichtster van De Volle Grond, de coöperatie die de daktuin beheert. “In 2017 zijn we gestart met een educatieve werking rond het dak. De bedoeling was om de buurtbewoners dingen bij te leren over tuinieren, zodat ze die zaken thuis ook konden implementeren. Dit jaar zijn we met een 100-tal leden het hele jaar bijleren en die ook delen in de opbrengst van de tuin. Daarnaast organiseren we ook evenementen zoals een barbecue en is er een sauna en een gemeenschappelijke keuken.”
Vissen die groenten laten groeien
“Op het dak vind je veel groenten en fruit die je ook in andere moestuinen zou aantreffen, maar we hebben ook enkele speciallekes. Zo lopen hier kippen rond en hebben we enkele bassins met vissen, graskarpers meer bepaald. Die eten bladgroenten en passen dus perfect op ons dak. Het water waarin ze zwemmen bevat uiteraard meststoffen en dat laten we naar de groenten vloeien. Daar wordt het door de wortels gezuiverd, waarna het weer goed is voor onze karpers.”
“Op de lange termijn willen we zo duurzaam mogelijk zijn. Alles wat je op het dak vindt, elke techniek die we gebruiken, hebben we zelf in elkaar gezet. Zo willen we tonen dat duurzaam tuinieren in de stad niet complex of duur hoeft te zijn. Neem nu de hooibalen. Die gebruiken we op plaatsen waar het dak minder stevig is om groenten op te telen, een techniek die al dateert van de Azteken. Onze hoop is dat mensen zich laten inspireren en zelf met die ideeën aan de slag gaan.”
“We proberen met daktuin de hele kringloop van voedselproductie en –consumptie te sluiten. Zo komen de chefs van de restaurants op Pakt kruiden plukken en brengen ze alle verteerbare afval naar de kippen, de vissen of de composthoop in de daktuin. Daarnaast willen we zoveel mogelijk mensen opnieuw dichter bij de oorsprong van hun eten brengen en hen op die manier inspireren. Wekelijks leiden we groepen rond en we startten dit schooljaar met een pilootproject 'school op 't DAK'. daarvoor een scholenproject en organiseren ook opleidingen. En om de duurzame boeren van buiten de stad een handje te helpen, leveren we met onze coöperatie hun producten aan Antwerpse koks en cateraars.
Niet meer naar den buiten
“De voorbije jaren hebben we gemerkt dat de tuin al veel in gang heeft gezet. We hopen dat onze leden de werking in onze daktuin uiteindelijk zelf laten draaie en dat wij ons op 'nieuwe daken' kunnen storten, maar we beseffen dat daar tijd voor nodig zal zijn. Je kan niet van iedereen verwachten dat ze heel het jaar door even actief zijn. Daarom laten we het aan elke deelnemer over hoe ze hun lidmaatschap invullen. Af en toe geven we hen wel nieuwe prikkels. Zo zijn er sinds dit jaar peters en meters die zelf een engagement opnemen in ruil voor de helft van het lidgeld.”
“Een daktuin heeft ook een positief effect op de stedelijke mobiliteit, want mensen moeten zich niet elk weekend buiten de stad begeven. Ze hebben een groene oase vlakbij, net zoals een plek waar zowel geproduceerd als geconsumeerd wordt. Dat was ook de droom van de initiatiefnemers van de bedrijvensite Pak: een eigen ecosysteem creëren in het midden van de stad, waar mensen werken, voedsel kweken of eten, sporten en ontspannen, met centraal daarin 't Dak van Pakt op de daken van de gerenoveerde pakhuizen.
Nieuwe daken
“Als we het concept van dit dak willen kopiëren op een andere plaats, is het vooral belangrijk om de juiste partner te vinden. De samenwerking in Pakt was tot nu toe heel leuk. De eigenaar van de site heeft ook veel geïnvesteerd in het project omdat hij er de meerwaarde van inzag. Ondertussen staat er al wel wat punt, ook op vlak van buurtwerking, en ontstaan er ook op andere plaatsen in de stad multifunctionele en klimaatrobuuste daken. Die kunnen, net als onze daktuin, hopelijk als interessant voorbeeld dienen voor bedrijven, architecten of projectontwikkelaars. Pakt is een precedent waar het gelukt is. Hopelijk kan de overheid met ons voorbeeld ook mee particuleren en bedrijvenwarm maken voor het concept.”
Xavier Vuylsteke de Laps