Je smartphone als hulpmiddel voor je psycholoog
«Jongeren zijn vergroeid met hun smartphone». Zo’n uitspraken hoor je wel vaker. Als je je omgeving moet geloven is het duivels doosje – je smartphone – voor weinig goeds. En toch is het net die smartphone die de KU Leuven binnen het DAILY-project wil gebruiken om zelfverwondend gedrag te voorkomen.
1 op 10 jongeren onder de 25 jaar verwondt zich opzettelijk. Bij die zelfverwonding is er nog geen intentie om zich van het leven te benemen, maar jongeren die zichzelf verwonden hebben wel 3 keer meer kans op het ontwikkelen van zelfdodingsgedachten en het ondernemen van een zelfmoordpoging. Het is dus cruciaal om te verstaan wat jongeren ertoe lijdt om zichzelf te verwonden. Elise Van Laere (KU Leuven) onderzocht in haar masterscriptie welke gevoelens en gedachten zelfverwonding bij jongeren triggert – en dat aan de hand van hun smartphone.
Geen aandachtszoekers
Hoewel zelfverwonding veel voorkomt blijft het thema vaak taboe. Dat creëert ook misverstanden zoals het idee dat jongeren aan zelfverwonding doen om aandacht te krijgen. «We weten ondertussen dat de meeste jongeren zichzelf verwonden om hun aandacht net af te kunnen wenden van het verdriet en de emotionele pijn die ze voelen», legt Van Laere uit. «Maar we weten nog steeds niet wanneer jongeren een risico lopen om zichzelf te verwonden.»
Als je naar de psycholoog gaat is het moeilijk om een nauwkeurig beeld te krijgen van de gevoelens en gedachten die zelfverwondingen veroorzaken. Een patiënt moet tijdens de sessie reflecteren op de hele afgelopen week en die reflectie is sterk gekleurd door de gevoelens van het moment. En dat is waar de smartphone het verschil kan maken.
Je smartphone als hulpmiddel
Door via de smartphone meerdere kleine vragenlijsten per dag te sturen, kunnen psychologen een grondiger beeld krijgen van de gevoelens en gedachten die drang geven tot zelfverwonding. Van Laere nam de proef op de som en stuurde de vragenlijsten gedurende een maand lang, zes keer per dag, naar de smartphone van drie participanten die zich al enkele jaren verwonden. «Er werd meteen duidelijk dat zowel de drang tot zelfverwonding als de negatieve gevoelens en gedachten sterk schommelen over verschillende uren en dagen heen.» Ook de context waarin ze de drang naar zelfverwonding kregen lag bij alle drie anders. «Voor de ene persoon zorgden negatieve gevoelens in combinatie met piekergedachten voor een sterke drang, voor een andere was het enkel als negatieve gevoelens aanwezig waren.» Die bevinding benadrukt de nood aan een begeleiding op maat van het individu.
Alternatieven
Hoewel de scriptie enkel een initieel beeld schetst, toont het wel aan dat de smartphone kan helpen detecteren wanneer iemand risico loopt om zichzelf te verwonden. «Onderzoek toont aan dat er vaak minder dan 30 minuten zit tussen de zelfverwondende gedachte en het zelfverwondend gedrag. Als we het verhoogd risico kunnen voorspellen, zouden we zo ook kunnen ingrijpen via de smartphone door niet-schadelijke alternatieven voor te stellen voor zelfverwonding bij een risicomoment. Bijvoorbeeld door voor te stellen om contact op te nemen met iemand, of ademhalingsoefeningen te sturen, muziek te luisteren, gevoelens op te schrijven...» De smartphone zal misschien niet je psycholoog vervangen, maar het kan wel een behulpzaam instrument worden, zowel voor patiënt als voor psycholoog. En wie weet… misschien krijgt je duivels doosje zo dus toch een betere reputatie.
Scriptieprijs
Elise Van Laere (KU Leuven) nam deel aan de Vlaamse Scriptieprijs 2022.
Lees haar scriptie op www.scriptiebank.be/smartphone-psycholoog
Studeer je af in 2023? De Vlaamse Scriptieprijs gaat ook dit jaar op zoek naar de beste scripties en brengt ze onder de aandacht van de pers. Deelnemers maken kans op persaandacht én prijzen tot 2.500 euro.
Meer info op www.scriptieprijs.be
Wie met vragen zit over zelfdoding, kan terecht bij de Zelfmoordlijn op het gratis nummer 1813 en op de website www.zelfmoord1813.be.