Oppenheimer, Einstein en de atoombom, Wat was hun relatie echt?
Einstein maakt een cameo in de nieuwe Oppenheimer-film, maar welke rol speelde hij in het echte verhaal?
Een personage dat moeilijk te missen is in de trailer van de film Oppenheimer is Albert Einstein, de wild-harige, paradigmaverschuivende theoretische natuurkundige heeft geen introductie nodig. Wees gerust, Einsteins cameo in de film is niet zomaar een fantasievol Hollywoodverhaal.
Vrienden
Hoewel Oppenheimer en Einstein nooit direct hebben samengewerkt aan een project, kruisten de twee wetenschappers elkaars paden tijdens hun leven. Er zijn sterke aanwijzingen dat het tweetal tegen het einde van Einsteins tijd in de jaren 1950 een hechte vriendschap kreeg - en misschien deelden ze zelfs wel hun gedachten over het atoommonster dat ze mede hebben gecreëerd.
De nieuwste film van Christopher Nolan vertelt het wereldveranderende verhaal van J. Robert Oppenheimer, de directeur van het Los Alamos Laboratorium tijdens de Tweede Wereldoorlog die bekend werd als de "vader van de atoombom" vanwege zijn leidende rol in het Manhattan Project, de Amerikaanse poging om de eerste atoombom te maken.
Comfortabel aan het krijtbord
Einstein voelde zich meer op zijn gemak voor een schoolbord dan in een directiekamer vol militaire hoge pieten en was nooit direct betrokken bij het Manhattan Project. Zijn iconische E=mc2 vergelijking verklaart - naast vele andere dingen - de energie die vrijkomt in een atoombom, maar zijn connectie met de fysieke creatie van de atoombom wordt vaak verkeerd begrepen.
Explosieve brief
In 1938 slaagde een klein team van wetenschappers in Duitsland erin om een uraniumatoom te splitsen, waardoor het nieuwe nucleaire proces van ‘kernsplijting’ werd onthuld dat in staat was om een ongelooflijke hoeveelheid energie te creëren.
Op zijn hoede voor deze ontwikkeling ondertekende Einstein in 1939 een brief van de natuurkundige Leo Szilard waarin hij waarschuwde dat Nazi-Duitsland het potentieel had om "extreem krachtige bommen van een nieuw type" te ontwikkelen en suggereerde dat de VS zijn eigen nucleaire programma moest starten. Het werd naar president Franklin D. Roosevelt gestuurd, die uiteindelijk in 1942 het Manhattan Project lanceerde. Gezien deze link bestempelde The New York Times Einsteins brief uit 1939 als de kracht die «de atoombom en het atoomtijdperk lanceerde.»
«Wee mij»
Achteraf gezien kunnen we nu zien dat de Duitsers ondanks hun ontdekking van kernsplijting niet in staat waren om een levensvatbaar kernwapen te ontwikkelen. Daarentegen slaagden de VS wel in hun pogingen om de bom te maken - met verwoestende vastberadenheid. Toen hij het nieuws hoorde over de atoombom die op Hiroshima werd gegooid, zou Einstein hebben opgemerkt: «Wee mij.»
Na de oorlog zei Einstein dat hij spijt had van het ondertekenen van de beruchte brief: «Als ik had geweten dat de Duitsers er niet in zouden slagen een atoombom te ontwikkelen, had ik niets gedaan.»
Menselijkheid
In zijn laatste jaren bleef Einstein kernwapens scherp veroordelen. Slechts enkele maanden voor zijn dood in 1955 werd hij door de Britse filosoof Bertrand Russell opgeroepen om het Russell-Einstein Manifest te ondertekenen, waarin hij waarschuwde voor de existentiële bedreiging van de mensheid door hun eigen massavernietigingswapens.
«We doen een beroep, als mensen, op mensen: Herinner je je menselijkheid en vergeet de rest. Als je dat kunt, ligt de weg open naar een nieuw Paradijs; als je dat niet kunt, ligt het risico van de universele dood voor je», zo luidt de conclusie.
incorrecte beschuldigingen
We kunnen alleen maar raden waar Einstein en Oppenheimer over praatten tijdens hun naoorlogse relatie, maar de doodsangst van het atoomtijdperk moet een olifant in de kamer zijn geweest.
In 1966, elf jaar na Einsteins dood, gaf Oppenheimer een lezing over Albert Einstein in het UNESCO-huis in Parijs. Het jaar daarop werden zijn woorden gepubliceerd in The New York Review. In de toespraak legt hij uit dat hij Einstein «twee of drie decennia» kende en «soort vanvrienden» werd in het laatste decennium van zijn leven.
«Einstein wordt vaak beschuldigd of geprezen of gecrediteerd met deze ellendige bommen. Naar mijn mening is dat niet waar», zei Oppenheimer.
Alles wat je echt wilt weten vind je op Metrotime.be