5 weetjes over je geheugen die je misschien vergeten was
Je geheugen is een vreemd iets. Je kan je iets dat zich jaren geleden afspeelde in geuren en kleuren herinneren maar je sleutels die je net hebt weggelegd, kan je niet meer terugvinden. Er zijn heel wat verschillende soorten geheugen in je brein en elke soort geheugen heeft zijn eigen manier om te vergeten. Psychologen bestuderen de verschillende manieren waarop mensen vergeten terwijl biologen kijken wat er in je brein gebeurt wanneer je iets vergeet.
Beide komen echter tot dezelfde conclusie: het is volkomen normaal dat je dingen vergeet. Vijf feitjen op een rij:
1. Deuren doen vergeten
Iedereen heeft dit wel eens voor. Je bent net een kamer binnengewandeld maar je hebt geen flauw idee waarom je in die kamer bent of wat je er ging doen. De schuldige daarvan zou de deur wel eens kunnen zijn volgens een studie. Als je door een deur wandelt, denkt je brein dat er een nieuwe 'scene' start en dat de herinneringen van vorige gebeurtenissen opgeslagen mogen worden, waardoor je dingen vergeet. Deuren zijn de grenzen van een activiteit en die activiteiten worden in hokjes geplaatst. Daarom is het vaak ook makkelijker om iets dat in een kamer gebeurde te herinneren terwijl je in die kamer bent. Die grenzen van activiteiten zijn handig omdat ze je helpen je tijdlijnen in je gedachten te organiseren volgens plaats en tijdstip.
2. Activiteiten die herinneringen uitwissen
Hoewel het zeldzaam is, hebben sommige mensen last van tijdelijk geheugenverlies na een bepaalde activiteit. Mensen die hier last van hebben kunnen zich bijvoorbeeld na een vrijpartij de vorige dag niet meer herinneren en hebben het dan moeilijk om nieuwe herinneringen te vormen. Patiënten van tijdelijk geheugenverlies hebben geen neveneffecten en na enkele uren zijn de symptomen weer verdwenen. Het is niet duidelijk hoe dit gebeurt. Bij hersenscans van patiënten met deze vorm van amnesie toonden geen hersenschade of tekenen van een beroerte.
3. We kunnen herinneringen bijhouden, zelfs als we ze niet kunnen herinneren
In 2013 deed zich iets vreemd voor. Een vrouw had muzikale hallucinaties van liedjes waarvan ze dacht dat ze die nog nooit had gehoord. Andere mensen konden de muziek echter wel herkennen als bestaande liedjes. Volgens de wetenschappers die haar onderzochten kende de vrouw die liedjes ooit wel, maar was ze die nu volledig vergeten. Deze zaak deed de wetenschappers zich afvragen of het mogelijk is om herinneringen op te slaan in de hersenen en deze niet meer kunnen oproepen via 'de normale manier' om dingen te herinneren. Het is mogelijk dat de muzikale herinneringen van deze vrouw gefragmenteerd waren, waarbij een belangrijk deel van de herinnering verloren was gegaan. Daardoor kon ze volgens de wetenschappers die herinneringen niet meer herkennen.
4. Onze hersenen zijn misschien geprogrammeerd om onze kindertijd te vergeten
Onze vroegste herinneringen van de kindertijd worden uitgewist en volgens onderzoekers is daar een reden voor. Meestal gaat het hier over herinneringen die zich afspeelden voordat we 4 jaar oud zijn. Vroeger dachten wetenschappers dat we deze herinneringen wel hadden maar dat we als kind niet taalkundig genoeg waren om deze herinneringen te verwoorden. Omdat we ze niet konden verwoorden, kunnen we ze ook niet onthouden, dachten ze toen. Recenter onderzoek toont aan dat kinderen wel herinneringen aanmaken maar dat ze die nadien vergeten dankzij geprogrammeerde mechanismes in de hersenen. Een mogelijke verklaring daarvoor is dat hersenen terwijl ze groeien en ontwikkelen opgeslagen herinneringen uitwissen.
5. Hersenschade kan vergeetachtigheid veroorzaken
Het is mogelijk dat je je herinneringen verliest voordat je ze kan opslaan in je geheugen door een hersenletsel. Vooral letsels aan delen van je hersenen die verantwoordelijk zijn voor opslag en het oproepen van herinneringen zijn hier gevoelig aan. Een voorbeeld van een vreemd geval van geheugenverlies deed zich voor bij een patiënt waarvan de hippocampus was verwijderd. Nadat hij die operatie had gehad om zijn epilepsie te proberen genezen, was hij niet meer in staat om nieuwe herinneringen te vormen.