BIZAR. Virtual reality plaatst daders in de schoenen van slachtoffer

Via virtual reality of virtuele realiteit (VR) kan je je inleven in een denkbeeldige ander, een avatar. Alleen al met videobeelden is dat behoorlijk realistisch, maar dat effect kan sterker worden door geur, tast, geluid of gelijktijdige bewegingen toe te voegen. Een nieuwe studie maakte gebruik van VR om mensen in de huid te laten kruipen van een slachtoffer van geweldpleging.

Schreeuwende, dreigende man

Neurowetenschapper Aline de Borst van de universiteit van Hamburg liet twintig jonge mannen en vrouwen een slachtoffersituatie beleven met behulp van Virtual Reality. Door een VR-bril zagen ze een scene waarin een vrouw in de gang van een woning staat en zichzelf in de spiegel bekijkt. De helft van de deelnemers zag deze scene door de ogen van de virtuele vrouw, wiens hoofd dankzij een sensor meebewoog als de deelnemers een beweging maakten. Dit is een vorm van VR-embodimenttraining. De andere helft zag de vrouw vanop een afstand en bij hen bewoog de camerapositie met hun bewegingen mee.

Na het VR-gebeuren werd bij alle deelnemers een scan genomen om hun hersenactiviteit te meten terwijl ze een 3D-film keken. Daarin zagen ze opnieuw de vrouw in de gang, maar nu beleefde iedereen de scene vanuit haar perspectief. Bovendien kwam deze keer een schreeuwende man dreigend op haar afgelopen.

Foto De Borst et. al.

Virtueel of echt?

Door hersenactiviteit te meten bij iemand die zich in een ander inleeft, kan een neurowetenschapper empathie onderzoeken. Normaal gebruiken onderzoekers een simpeler middel, zoals foto's waar angst of pijn van het gezicht is af te lezen. Het gebruik van een 3D-film laat De Borst zien hoe de hersenactiviteit verandert als de boze man bijvoorbeeld dichterbij komt. Ze schreef haar bevindingen hierover neer in het vakblad eNeuro.

Wat bleek? Deelnemers die eerst de VR-embodimenttraining hadden gedaan, toonden meer empathie. “De echte en virtuele beleving vloeien in de hersenen als het ware samen”, legt De Borst uit aan de Volkskrant. “Dat betekent niet dat de deelnemer denkt dat de virtuele wereld echt is, maar als er iets in de virtuele ruimte dichtbij de avatar gebeurt, heeft de deelnemer het gevoel dat dit dichtbij het eigen lichaam plaatsvindt.”

Geweld voorkomen

De deelnemers van de studie waren twintigers zonder strafblad. Daarom blijft de vraag onbeantwoord of zo'n VR-embodimenttraining kan voorkomen dat daders van huiselijk geweld in herhaling vallen. “Mijn collega's hebben deze VR-oefening wel gedaan met daders van huiselijk geweld, alleen was in die studie zo'n hersenscan niet mogelijk” aldus De Borst. Uit die studie bleek dat daders na de training iets beter angst op het gezicht van vrouwen konden aflezen.