Daarom moet er een einde komen aan 'de kantoortuin'

De kantoortuin zorgt voor een flinke toename aan klachten als hoofdpijn, vermoeidheid en concentratieverlies, stelt het Nederlands tv-programma De Monitor. De grootste boosdoener is de afleiding, waardoor het brein onafgebroken aanstaat. "Je bent de hele tijd aan het wisselen tussen verschillende taken. Dat is heel slecht voor je prestaties”, zegt hoogleraar cognitieve psychologie Stephan van der Stigchel in het programma. Bij een kantoortuin gaan we ervan uit dat iedereen dezelfde mate van concentratie heeft, maar dat is niet zo. Wist je dat een open kantoor zelfs kan leiden tot een hogere ziektefrequentie?

Maar een open kantoor is niet voor iedereen een probleem. "Het hangt van het individu af. Sommigen vinden het prettig alles te kunnen delen" weet hoogleraar Evelien Brouwers, psychische gezondheid en duurzame inzetbaarheid in arbeid van wetenschappelijk centrum Tranzo aan de Tilburg University. Toch vindt maar een kleine 5% een open kantoor prettig, blijkt uit onderzoek van marktonderzoeksbureau Ipsos onder tienduizend kantoormedewerkers wereldwijd.

Google en Facebook

De kantoortuin zag het levenslicht in de jaren vijftig en Silicon Valley werd het afgelopen decennium hét toonbeeld voor het open kantoor. "Als Google en Facebook het hebben, dan moet het wel goed zijn", schreef auteur Pieter Offermans, die het leed van de kantoortuin eerder al aankaartte. Onderzoeken bewijzen sinds 1997 stuk voor stuk dat het open kantoor een negatief effect heeft op werknemers: geen privacy, te veel afleiding en een afname van de productiviteit.

Weg ermee

Uit de stelling van het onderzoeksprogramma blijkt dat ruim de helft van de bedrijfsartsen zegt dat kantoortuinen moeten worden afgeschaft. Hoogleraar Brouwers is ook geen voorstander van de kantoortuin. In haar onderzoeken ziet ze dat mensen zich aanzienlijk kunnen storen aan anderen: ergernissen als een raam dat openstaat, een radio die opstaat of te hard bellen zijn veelgehoord. "Als werknemers niet de vrijheid hebben dit te kunnen delen, kunnen mensen daar stress aan ondervinden en het mee naar huis nemen."

Waarom is het open kantoor dan toch zo'n trend? Een reden is natuurlijk geld: minder vierkante meters levert een kostenbesparing op. Maar het is ook de naïviteit van de werkgever om te denken dat mensen in een open omgeving beter communiceren en creatiever worden. Daarnaast is het veelal onkunde, want werkgevers zijn gewoon te weinig op de hoogte van wat wel en niet werkt.

Lapmiddelen

Concentratieplekken kunnen volgens ergonomen een oplossing zijn. Afhankelijk van het soort werk is voor iedere vijf of tien werknemers een stilteplek nodig. "Dit is natuurlijk een lapmiddel voor de kantoortuin. Echte normen zijn er niet, maar dit zou wel richting kunnen geven", aldus programmamaker Teun van de Keuken.

Brouwers geeft het advies om als leidinggevende goed in de gaten te houden waar werknemers zich prettig bij voelen. "Vul het niet in. Kijk naar welke omstandigheden per individu belangrijk zijn. Een goede leidinggevende neemt zoiets serieus." Dat was exact wat het merk Reebok deed. Hun plannen voor een nieuwe kantoortuin werden in de prullenmand gegooid omdat de ontwerpers privacy en rust op prijs stelden.

Apple daarentegen investeerde 4,2 miljard euro in een open kantoor. Duizend werknemers verhuisden naar het gloednieuwe kantoor, dat ook de bijnaam 'Het Ruimteschip' kreeg. Maar niet iedereen was daar blij mee. Apple-manager Johny Srouji voelde de bui al hangen en eiste een apart bedrijfspand. "Fuck dit. Zo werkt mijn team niet", klonk het.

Maak het bespreekbaar

Als je er last van ondervindt, kaart dit dan aan bij je leidinggevende. De werkgever legt de verantwoordelijkheid wel vaker bij de werknemer, terwijl de oorzaak moet worden aangepakt. Brouwers: "Om gezond en productief te kunnen werken, moeten medewerkers zich op hun gemak voelen. Het blijft aan bedrijven om goed na te denken hoe werknemers zichzelf kunnen zijn en prettig kunnen functioneren. Juist dat draagt bij aan de productiviteit."

Toch last?

• Trek je terug op een stilteplek of plek bij het raam. Ga zeker niet langs het gangpad zitten.

• Plan focusmomenten in waarbij je een periode alleen werkt. Geef dit ook duidelijk aan.

• Oordopjes (ook zonder muziek) helpen je jezelf af te sluiten.