De gaten in het digitale geheugen van de mensheid

Een harde schijf vol herinneringen is even kostbaar als kwetsbaar. Kostbaar omdat zo'n hoopje metaal meer informatie opslaat dan de gemiddelde menselijke hersenpan. Kwetsbaar omdat een harde schijf soms in handen is van een nonchalant individu dat de schijf doet crashen en in één klap een hoop kostbare herinneringen in rook doet opgaan. Voor deze reportage zakken we af naar de buitenrand van Amsterdam, waar één van de enige drie Data Recovery Centra ter wereld gevestigd is. Alle gecrashte harde schrijven van Europa komen in deze Nederlandse vestiging terecht voor een opknapbeurt. Een delicate klus, waar de overwegend Russische ingenieurs niet licht overgaan.

Geen sciencefiction

Vooraf hadden we ons verwacht aan mannen in witte jassen die in een steriele ruimte aan geheimzinnige apparatuur staan te prutsen. De werkelijkheid heeft een iets minder hoog sciencefictiongehalte. In de ruimte staan kasten vol harde schijven, zowel gecrashte exemplaren als terug herstelde cases. Elke ingenieur heeft zijn eigen eilandje vol computers en een breed arsenaal aan tangen waarmee ze onverstoorbaar in de weer zijn.

«De mensen die hier aan de slag zijn, behoren tot de absolute wereldtop op het vlak van chipkennis», vertelt Melvin Plak, de labmanager die de rondleiding begeleidt. «Niet geheel toevallig zijn het vooral werknemers met een Russische nationaliteit die bij ons terecht komen. In Rusland is er geen wegwerpcultuur zoals bij ons, daar proberen ze net hardnekkig oude apparaten te herstellen. En dat is de mentaliteit die wij hier hard nodig hebben.»

De laatste reddingsboei

Het Seagate Data Center is voor veel mensen immers de allerlaatste halte. «Er komen hier harde schijven aan die duidelijk al eerdere herstelpogingen achter de rug hebben. Die vormen de grootste uitdaging omdat er al veel aan geprutst is. We hebben zelfs ooit een doos met enkel losse componenten opgestuurd gekregen met de vraag of we de data op de schijf misschien toch nog zouden kunnen recupereren. Die klant hebben we helaas moeten teleurstellen.» (lacht)

In 90% van de gevallen is de harde schijf fysiek beschadigd, de overige 10% van de schijven is overschreven of geruïneerd door één of andere louche software. Het herstellen van de harde schijven is grotendeels handenarbeid en elke case is volledig uniek. «Er bestaat geen opleiding om dit beroep te kunnen doen. Je moet gewoon een uitgebreide computerkennis hebben. De technici die hier werken, zijn eigenlijk vooral streetwise en leren alle kneepjes van het vak intern», legt Plak uit.

Onvoorspelbaarheid troef

Toch kan de data op 90 % van de schijven die hier binnenkomen, gerecupereerd worden. En dat mag ook wel. Het recupereren van je dierbare vakantiefoto's kost je een stevige duit: zo'n 500 euro. «We werken altijd met een vaste prijs, ongeacht hoeveel werk een bepaalde schijf met zich meebrengt. Sommige schijven kunnen we in een uurtje recupereren, terwijl andere exemplaren ons al snel een maand tijd kosten. Het probleem is dat je dat op voorhand onmogelijk kunt voorspellen. We moeten dus een zekere marge hanteren om het rendabel te houden.»

Normaal gesproken is het de bedoeling dat elke ingenieur 3,5 harde schijven per dag herstelt. Gemiddeld neemt een herstelprocedure vijftien dagen in beslag, maar sommige harde schijven vergen echter veel meer tijd. Maar ook dan wordt er zo lang mogelijk naar een oplossing gezocht. «Vorige week belde onze manager me op omdat een case veel te veel tijd in beslag nam. Maar het ging om de data van een oud vrouwtje die de laatste foto's van haar overleden man graag terug wilde. In zo'n geval kan ik het niet over mijn hart krijgen om eerder te stoppen. Je speelt hier met stukjes van een mensenleven. Dat motiveert me ontzettend», klinkt het bij Plak.

De nonchalante toerist

Een ander opvallend gegeven is de slordigheid waarmee we zelf met onze data omspringen. Uit onderzoek is gebleken dat 40% van de Belgen belangrijke data kwijtspeelt omdat ze niet zijn opgeslagen op een externe harde schijf. In 29% van de gevallen van dataverlies is de oorzaak dan ook te wijten aan een menselijke fout. «Mensen gaan gruwelijk nonchalant om met hun digitale data en veel mensen staan er niet bij stil dat een back-up betekent dat je alle data op twee verschillende, fysieke plaatsen hebt opgeslagen», geeft Plak ons nog mee als tip.

Mare Hotterbeekx