Formatie vaart wel bij loopschoenen en buitenlucht

De onderhandelingen over een nieuwe regering bij onze noorderburen staan even on hold, omdat de betrokkenen met vakantie zijn. Maar de voorbije weken bleek al dat de kabinetsformatie nooit helemaal stilligt. Hoewel politiek Den Haag al met reces was, werd op een andere locatie en in andere kleding 'gewoon' verder onderhandeld. In plaats van strak in het pak, verschenen de onderhandelaars nu in hun vrijetijdsplunje.

Mark Rutte (VVD) arriveerde in jeans en afgetrapte schoenen, Alexander Pechtold (D66) droeg een bruine chino en ook Sybrand Buma (CDA) had zijn kostuum ingeruild voor een meer luchtige outfit. Het doet bij ons onder meer denken aan Elio Di Rupo (PS), die eind 2011 als formateur zijn sportschoenen had aangetrokken.

Kunnen zo'n vestimentaire details een doorbraak bespoedigen? «Zakelijke kleding schept automatisch afstand, het is een soort uniform», zegt imagodeskundige Zabeth van Veen. Een stelling die wordt ondersteund door imagocoach Joyce Paijens. «Normaal lopen deze mannen in pakken en dat is altijd enorm afgebakend. Het is een soort harnas dat mensen dragen.»

Dat harnas is met de keuze voor een casual outfit een beetje afgedaan, meent Van Veen. «Onbewust is een casual outfit toegankelijker. Hierdoor kun je dichter tot elkaar komen. Er wordt dan meer gekeken naar de mens dan de politicus.»

Ook Walter Limpens, onderzoeker in de neuromarketing, geeft aan dat de kledingkeuze van de politici bewust gebeurt. «Het kan zijn dat Rutte dit zelf bedacht heeft en het gewoon leuk vindt, maar ik weet bijna zeker dat er een psychologische invloed achter zit.»

Elio Di Rupo als formateur in 2011. - Belga / N. Maeterlinck

Casual kleding is namelijk informeler en minder zakelijk, dus daardoor ook minder koud, vertelt Limpens. «Het kan dat politici dan vriendelijker en warmer zijn naar elkaar toe en daardoor meer openstaan voor elkaars standpunten.» Bovendien, meent imagocoach Paijens, kennen de heren elkaar en hoeven ze elkaar niet meer af te troeven. «Waarschijnlijk hebben ze dit bewust met elkaar afgesproken. De onderhandelaars zitten nu in een fase waarbij ze uiterlijk vertoon laten varen en echt met de inhoud bezig zijn.»

Limpens benadrukt dat er meer elementen zijn die ons gedrag beïnvloeden. «Natuurlijk is politiek inhoudelijk, maar we worden tevens beïnvloed door verschillende subtiele prikkels, waar we ons niet sterk bewust van zijn.» Kleding is daar een onderdeel van. «Zelfs de kleur van een stropdas kan al invloed hebben op de beoordeling van mensen.»

Naast kleding zijn er andere elementen die kunnen helpen bij het samenwerken, zoals het imiteren van lichaamstaal. «Door dezelfde houding aan te nemen, vindt de andere persoon je aardiger en daardoor kan alles ook vlotter verlopen», vertelt Limpens. Maar ook de ruimte waarin ze vergaderen heeft onbewust invloed op de gedachten van politici. «Zo word je creatiever van hoge plafonds, omdat er letterlijk en figuurlijk meer ruimte is. Bij lage plafonds heb je dan weer minder ruimte om je gedachten te laten gaan, maar dat biedt dan weer meer structuur.»

Het is natuurlijk de vraag of de nieuwe kledij en locatie doorslaggevend zijn, maar Buma kan de veranderingen in ieder geval waarderen. «Zeker. Even een andere plek is gewoon goed, zeker als er wat buitenlucht bij is», vertelt de CDA'er. Maar helpt het ook bij de pittige onderhandelingen? «Op een andere locatie, in vrijetijdskleding en 's avonds ook met elkaar praten. Wie weet», besluit Pechtold. (hr, ma)