Gedaan met nachtmerries: experimentele ‘breinmanipulator' bepaalt wat je droomt

Het spreekt ongetwijfeld tot de verbeelding van sciencefictionfans en -schrijvers, en bij uitbreiding iedereen die gefascineerd is door de raadselachtige wetenschap achter het ontstaan van dromen: een dromenmaker. Wetenschappers van het MIT hebben een experimenteel apparaat ontwikkeld, Dormio gedoopt, dat de inhoud van dromen kan beïnvloeden wanneer de gebruiker slaapt via het proces van 'targeted dream incubation' (TDI).

Biosignalen opvangen

Dat proces zou het meest effectief zijn tijdens de eerste fases van de slaapcyclus, wanneer de slaper zich nog lichtjes bewust is van de omgeving en geluiden kan opvangen en registreren. Proefpersonen worden te slapen gelegd naast een 'sociale robot', die een gesprek aanknoopt wanneer de persoon zich in de eerste slaapfases bevindt. De robot neemt alle spraak op, want mensen hebben de neiging om hun dromen te vergeten.

"Het doel is om de overgangsfase in de slaapcyclus te beïnvloeden en verlengen", legt het mediakanaal van MIT uit. "Daarvoor moeten we deze overgangsfase eerst kunnen identificeren, en onderbreken wanneer die op zijn einde loopt. De gebruiker draagt een pols- en handsensor om biosignalen die gepaard gaan met zo'n overgangen tussen slaapfases, te detecteren."

"Wanneer de sensoren lichaamssignalen zoals het verlies van spierspanning en veranderingen in het hartritme of de huidgeleiding opmerken, en dus het einde van de overgangsfase aanbreekt, schiet de robot in actie. Door de audio van de robot, die woorden als "vork" of "konijn" uitspreekt, blijft de slaper hangen in een sluimerstaat, zonder weg te vallen in een diepe slaap."

Slapend slim worden

De woorden die de praatrobot uitspreekt blijken de inhoud van de dromen in die overgangsfase te beïnvloeden. Zo droomde 67% van de deelnemers van een boom, nadat de robot het woord 'boom' had gezegd. Zodra de biosignalen aangeven dat de proefpersoon in diepere slaapfase verglijdt, wordt de persoon opnieuw deels gewekt en herhaalt dit proces zich.

De vorsers formuleerden in hun paper, die gepubliceerd werd in het wetenschappelijk magazine Consciousness and Cognition, het hoofddoel van dit onderzoek, namelijk het "in kaart brengen hoe Dormio de inhoud van dromen in de hypnagogische slaaptoestand, de sluimerfase tussen wakker zijn en slapen, kan manipuleren via verbale impulsen."

Wie nu al droomt van een 'breinmanipulator' in zijn slaapkamer, is eraan voor de moeite. Het apparaat is een prototype, maar de testresultaten wijzen alvast uit dat het toestel in zijn opzet geslaagd is. De wetenschappers denken dat hun instrument voor diverse doeleinden gebruikt kan worden, zoals 'slapend slim' worden door het verwerven van nieuwe kennis tijdens het slapen of het stimuleren van creatieve gedachten. Maar evengoed opent de studie misschien wel de deur naar ongekende mogelijkheden, en staan we voortaan een stukje dichter bij de taferelen uit sciencefictionfilms als 'Inception'.