"Gezinshereniging, dat is een zeer kostelijke zaak"

«IS zei: ‘Kom mee met ons, wij schieten mensen neer'. Maar ik wou niet mee. Waarom moet ik andere mensen neerschieten, waarom moet ik hen vermoorden? Ik wou dat niet.» Osman was ongeveer 13 jaar oud toen de terreurorganisatie hem in zijn dorp in Afghanistan wou rekruteren. Hij vluchtte weg, maar moest zijn ouders en broers achterlaten. Op de vlucht voor IS kwam hij via Pakistan en Iran naar Europa, op zoek naar een leven zonder oorlog. In december 2014 vroeg hij asiel aan in België.

Zoals iedere niet-begeleide minderjarige kreeg Osman vanaf dag één een voogd toegewezen. «We zijn naar Tracing geweest om zijn familie te zoeken in Afghanistan», vertelt voogd Frans Briers. «Ik heb hem dan verteld dat de mogelijkheid tot gezinshereniging bestaat.» Voor minderjarige vluchtelingen is gezinshereniging inderdaad een recht. Artikel 16.3 van de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens stelt dat het gezin als fundamentele eenheid moet worden beschermd.

Samen met zijn familie besloot Osman om de lange, maar vooral dure procedure op te starten. «Toen we begonnen, hadden we berekend dat het zo'n 1.500 euro per persoon zou kosten. Zijn moeder en drie broers komen, dus dat zou zo'n 6.000 euro zijn. Nu vragen ze een DNA-test, dat kost ook 200 euro per persoon», rekent Briers. “Het is dus een zeer kostelijke zaak om een gezinshereniging te doen.»

Opgroeien in een gezin is nochtans heel belangrijk, weten ze bij Mentor-Escale. De vzw is opgericht om niet-begeleide minderjarigen op te vangen en te helpen in hun zoektocht naar zelfstandigheid. Florence is er maatschappelijk assistente en maakte de gezinshereniging van één van de jongeren van dichtbij mee. «Het is heel ontroerend om te zien hoe belangrijk die hereniging is voor hen. We zien hoe deze jongeren hun familie echt wel nodig hebben.»

Nochtans zijn geslaagde gezinsherenigingen zeldzaam, zegt Olivier Fagel, woordvoerder van Mentor-Escale: «Ik denk dat we aan ongeveer tien opgestarte procedures zitten, terwijl we toch 130 of 140 jongeren begeleiden per jaar. En op tien procedures slagen er maar drie of vier.»

Geldgebrek is één van de redenen waarom velen de gezinshereniging niet opstarten of gaandeweg moeten stopzetten. De Belgische Staat wil geen extra financiële steun bieden. Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) legt uit waarom. «De minderjarigen genieten juridische begeleiding, krijgen een voogd toegewezen en hebben een gespecialiseerde opvangplaats die tot 90 euro per dag kost aan de Belgische belastingbetaler. Daarbovenop nog de reis- en visakosten betalen om die gezinshereniging in orde te krijgen, dat gaan we zeker niet doen.»

Ondertussen kreeg Osman slecht nieuws: zijn vader werd onlangs vermoord in Afghanistan. Maar hij zet door om zijn mama en broers weg te halen uit oorlogsgebied. In januari volgen DNA-testen om de familieband te bewijzen. Eenmaal de resultaten binnen zijn, kunnen zijn mama en broers worden overgevlogen. Hij zal hen dan bijna vijf jaar niet gezien hebben.

Belgodyssee, een initiatief van VRT en RTBF, in partnerschap met het Prins Filipfonds, Metro en L'Avenir, bevordert de samenwerking tussen jonge journalisten in spe uit de verschillende gemeenschappen van ons land. Heel concreet werken de jongeren in tweetalige duo's. Tijdens deze editie gaan ze aan de slag met de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, die dit jaar 70 jaar bestaat. Laura Clays belicht de problematiek van gezinshereniging.

Foto Belgodyssee / E. Crooy

Over de auteur

Naam: Laura Clays

Leeftijd: 23 jaar

Woonplaats: Leuven

Studies: Master Rechten (KUL) en Journalistiek (VUB)