MOVIES. Julian Schnabel over ‘At Eternity's Gate': «De mythes over van Gogh interesseerden me niet»
Een gesprek met Julian Schnabel is een belevenis. Als we elkaar op het festival van Zürich ontmoeten, huppen zijn antwoorden voortdurend van het ene onderwerp naar het andere. Hij ziet een standbeeld in de tuin staan, en hop: hij begint een uitleg over een kunstverzamelaar die hij ooit heeft leren kennen. Hij begint over Willem Dafoe, de hoofdacteur in zijn nieuwe film ‘At Eternity's Gate', en hop: hij haalt zijn gsm boven om schilderijen te tonen die hij gemaakt heeft met Dafoe als Vincent van Gogh. Dat krijg je ook met een artistieke duizendpoot als Schnabel, die al 40 jaar een succesvol beeldend kunstenaar is en al 20 jaar een gerespecteerde filmmaker. En hij doet alles met dezelfde koppige eigenwijsheid. ‘At Eternity's Gate' is niet de eerste film over Vincent van Gogh, maar het is wel een unieke ervaring.
AFP / Christophe ARCHAMBAULT
Julian Schnabel: «Ik weet dat er allerlei mythes de ronde doen over van Gogh, maar die interesseerden me niet. Ik verberg niet dat de man psychische problemen had. Hij voelt angsten en hij weet niet waar ze vandaan komen. Daarom belandt hij ook steeds weer in een instelling. Maar hij had ook iets waarop hij kon terugvallen: zijn schilderkunst. Als hij werkte, was hij kalm en geconcentreerd. Hij zegt ook dat hij schildert om te stoppen met denken. Dan verliest hij zijn zorgen en wordt hij één met de wereld.»
Waarom wou je überhaupt een film maken over van Gogh?
«Omdat ik vind dat hij een nieuwe kans verdiende om voor zichzelf op te komen, om te spreken op een manier die niet cliché is. Ik zeg de kijker niet wat hij of zij moet denken. Ik wou iets maken waarmee je een directe ervaring hebt. Deze film reikt een andere manier aan om naar van Goghs schilderijen en persoonlijkheid te kijken. We vertellen alles vanuit de eerste persoon, zodat het lijkt alsof je naast van Gogh stapt. Zeker dankzij de verbluffende vertolking van Willem Dafoe.»
Je hebt lang gedacht dat het niet mogelijk was om een film te maken over Vincent van Gogh. Wat heeft je van mening doen veranderen?
«Het besef dat ik van Goghs schilderijen kon gebruiken om de film een structuur te geven. Elk schilderij vertegenwoordigt iets wat van Gogh overkomen is, en samen geven ze een idee van de laatste jaren van zijn leven. Die werken vertellen veel over wie hij was, en uit de brieven tussen Vincent en zijn broer Theo konden we nog meer informatie halen. De momenten waarover we niets weten, zouden we kunnen invullen met onze verbeelding. Dat gaf me het idee dat we een film konden maken die het publiek zou verrassen.»
«Ik ben mijn schilderijen», zegt van Gogh in de film. Wat bedoelt hij daarmee?
«Dat er geen onderscheid is tussen zijn werk en zijn persoonlijkheid. Hij legt er zijn hart en ziel in. Het oppervlak van een schilderij is de huid van de schilder. Kunstenaar en kunstwerk overlappen elkaar altijd. Uiteindelijk ben ik zelf deze film. ‘At Eternity's Gate' gaat over van Gogh maar ik gebruik de film ook als een manier om hem te laten zeggen wat hij misschien heeft willen zeggen. Daar meng ik dan dingen doorheen die mensen echt gezegd hebben.»
Sommige van de schilderijen die we in de film zien, heb je zelf geschilderd. Heb je dat gedaan om van Gogh beter te begrijpen?
«Nee, dat heb ik gedaan als vingeroefening en om zelfportretten van Vincent van Gogh te hebben die meer op Willem Dafoe lijken. Voor van Gogh was het ook niet ongewoon om een kopie te maken van zijn eigen werk. Neem nu de scène in de film waar Gauguin een tekening maakt van Madame Ginoux. Vincent komt binnen en maakt vanuit een andere invalshoek een schilderij van die vrouw. Daarna heeft hij ook nog eens vijf versies geschilderd op basis van Gauguins tekening. Zo was hij.»
Ruben Nollet
@rubennollet