Onze ogen en onze gezondheid
Gezonde ogen zijn cruciaal. Toch dragen we te weinig zorg voor onze kijkers, waardoor ze droog, rood of te vermoeid worden. Bovendien blijkt dat de Belg niet zo houdt van een oogartsbezoek.
Natuurlijk staan we er nooit bij stil hoe we kleuren en vormen kunnen zien, omdat onze ogen vanzelf werken, zonder er maar iets voor te doen. 's Morgens bij het wakker worden gaan ze gewoon meteen open, ook al is het maar half, door de korte nacht.
Werking
Maar hoe komt het dat we kunnen kijken? Zien is het resultaat van een ingenieuze samenwerking tussen hersenen en ogen. Het doorzichtige hoornvlies, langs waar het licht binnenkomt, bevindt zich vooraan in het oog. Daarachter ligt de voorste oogkamer afgesloten door de iris, het gekleurde regenboogvlies. De grootte van de pupil, in het midden van de iris, verandert afhankelijk van de hoeveelheid licht waaraan het oog wordt blootgesteld. Via de achterliggende ooglens vallen de binnenkomende lichtstralen op het netvlies, dat bestaat uit lichtgevoelige cellen in de vorm van kegeltjes en staafjes. De eerste maken dat we kleur en contrast en dus details kunnen zien, terwijl we licht en donker waarnemen dankzij de staafjes. Beide soorten cellen zetten het opgevangen licht om in beelden die de oogzenuw dan naar de hersenen stuurt.
Bescherming
Ogen, die van nature uit kwetsbaar zijn, worden daarom door oogleden, wimpers, wenkbrauwen en traanvocht beschermd tegen invloeden van buitenaf, zoals stof, licht en wind. Telkens we met de ogen knipperen - dat is met intervallen van 20 à 30 seconden - verdeelt zich over het oog een dun laagje traanvocht, ook wel traanfilm genoemd. Bij irritatie van het oog, bijvoorbeeld door felle wind, produceren de traanklieren tijdelijk extra traanvocht als beschermreflex.
Oogklachten
Zijn je traanbuisjes verstopt en kunnen ze het traanvocht niet goed afvoeren, dan beginnen je ogen te tranen. Dat komt ook voor bij droge ogen, hoewel dit op het eerste gezicht tegenstrijdig is. Het probleem bij droge ogen ligt immers bij de slechte kwaliteit van de traanfilm. Deze bestaat in feite uit drie lagen: een bovenlaag die de snelle verdamping van het traanvocht voorkomt, een waterige tussenlaag die bacteriën en vuil afvoert en ten slotte een slijmachtige onderlaag die zorgt voor een gelijkmatige verdeling van de waterige laag. Als de verhouding tussen die drie lagen niet meer klopt, droogt het oog uit en maakt extra traanvocht aan.
Naast droge ogen komen eveneens rode, jeukende, branderige en vermoeide ogen voor. Als je veel tijd doorbrengt voor een computerscherm kan dit bijvoorbeeld leiden tot rode en vermoeide ogen. Die roodheid is meestal het gevolg van een irritatie van het slijmvlies dat het witte deel van het oog bedekt en hierdoor zijn de rode adertjes beter zichtbaar. Allergie voor stof, pollen of stuifmeel, chloor in het zwembad en rook of haarlak veroorzaken vaak een jeuk- of branderig gevoel. We komen hier morgen uitgebreider op terug.
Ooggezondheid
Maar, kijken we eerst nog hoe het gesteld is met de ooggezondheid van de wereldbevolking. Uit de cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) blijkt dat er maar liefst 285 miljoen blinden en slechtzienden zijn, waarvan 90% in derdewereldlanden wonen. Tot de belangrijkste oorzaken behoren cataract, ouderdom en diabetes. Omdat dit soort oogproblemen vermijdbaar is in vier van de vijf gevallen, wil de WHO met haar Vision 2020 project dit aantal tegen 2019 met een kwart verminderen door aangepaste oogverzorging, opleiding van oogartsen, preventieprogramma's enz.
Uit een recent onderzoek is gebleken dat een op de drie Belgen niet naar de oogarts gaat, hoewel hij slecht ziet en in feite een bril nodig heeft. Bijkomend doet hij ook amper aan preventieve verzorging. Nochtans zou een goede ooghygiëne deel moeten uitmaken van een algemene gezondheidsverzorging.
Birgit van de Wijer