Peter Landesman regisseert Will Smith in American footballdrama ‘Concussion'
Meneer Landesman, hoeveel druk heeft de NFL op u gezet terwijl u aan deze film werkte?
Peter Landesman: “Enorm veel. Ik kan je verzekeren dat ze écht niet wilden dat we deze film maakten. (lacht) Daarom hebben we een leger advocaten en specialisten ingezet: zij moesten ervoor zorgen dat de NFL ons alvast op geen enkele onwaarheid kon betrappen. ‘Concussion' is natuurlijk geen documentaire – het moest ook een entertainende, spannende en ontroerende film worden –, maar de feiten kloppen wel.”
U hebt zelf jaren American football gespeeld. Was u vaak gekwetst?
“Voortdurend. Ik speelde al van kindsbeen af, en op de universiteit combineerde ik football met mijn studies schilderkunst en literatuur. Week na week stond ik te schilderen met een brace om mijn nek... Best surreëel eigenlijk. Maar zo ging het nu eenmaal: zo'n brace was een ereteken! Als je een hersenschudding opliep door een botsing op het veld, dan was dat iets om fier op te zijn.”
Is CTE eigenlijk typisch voor American football?
“Nee, in alle contactsporten loop je risico op hersenschade. En het is zelfs groter dan sport alleen: hoofdletsels in het algemeen zijn een gigantisch probleem. Onderzoek heeft uitgewezen dat meer dan 50% van de Amerikaanse gevangenen als kind een hoofdletsel heeft opgelopen. Hersenschade heeft een negatieve invloed op je gedrag, het verandert je persoonlijkheid. Ik hoop dus dat deze film een groter debat op gang kan brengen over waar crimineel en slecht gedrag vandaan komt. Want hoofdletsels zijn een enorm probleem – groter dan kanker zelfs.”
Dr. Omalu bracht de waarheid over CTE al in 2005 aan het licht, ondanks hevig weerwerk van de NFL. Wat is er sindsdien veranderd?
“Het korte antwoord op je vraag is: helemaal niets. De NFL heeft hier en daar wat oppervlakkige zaken veranderd, maar ten gronde kán ze dit probleem ook niet oplossen. Het zit te diep in de sport ingebakken. Ik heb dan ook niet de pretentie om te denken dat ik de regels van American football ga veranderen met deze film. Het is meer een kwestie van informatie en keuze. Als mensen op de hoogte zijn van CTE, dan kunnen ze zelf kiezen of ze nog American football willen spelen. Het is zoals roken: als je ermee begint, dan weet je dat je er waarschijnlijk op een dag aan zal sterven. In die zin is er wel iets veranderd: sinds de studie van dr. Omalu gepubliceerd werd, zijn er in de Amerikaanse jeugdcompetities 45% minder nieuwe spelers. Binnen een paar jaar zal die daling zich ook in het professionele circuit laten voelen.”
U zegt dat CTE niet te voorkomen valt met strengere regels, maar is er dan echt niets dat de spelers beter kan beschermen? Betere helmen misschien?
“Nee, het zijn net die helmen die het gevaarlijk maken! In rugby komt CTE bijvoorbeeld veel minder voor. Omdat ze daar geen helmen dragen, en het dus nooit in ze zou opkomen om op elkaars hoofd te gaan beuken. In football krijgen spelers net aangeleerd dat ze hun hoofd als wapen moeten gebruiken. En die helm geeft een illusie van veiligheid.”
Will Smith speelt de rol van dr. Omalu. Hoe heeft hij deze rol aangepakt?
“Een bestaand persoon spelen, is altijd moeilijk. Het mag zeker geen opzichtige imitatie worden. Will moest vooral zijn eigen versie van dr. Omalu creëren. Daarom heb ik hem ook niet te veel in contact gebracht met de echte Omalu. Het moest organisch zijn. Je voelt in Wills vertolking nog altijd zijn aanwezigheid, zijn charisma. En toch is hij anders dan anders. Ik denk niet dat iemand hem ooit eerder zo heeft zien spelen. Ook hijzelf niet.”
Hij heeft wel heel duidelijk een aantal elementen van dr. Omalu overgenomen. Zijn Nigeriaans accent bijvoorbeeld.
“Ja, enerzijds heb ik Wills uiterlijk wel een beetje aangepast: zijn haarlijn een paar centimeter naar beneden gebracht, zijn oren wat dichter tegen zijn hoofd geplakt, zijn lichaamstaal veranderd. Maar hij heeft zich dat nieuwe lichaam helemaal eigen gemaakt. Anderzijds hebben we inderdaad ook bijzonder hard op zijn accent gewerkt. Drie maanden lang is Will er elke dag mee bezig geweest: elke morgen om tien uur begon hij samen met een dialectcoach zijn tekst in te studeren – woord per woord, of zelfs lettergreep per lettergreep. Will is extreem professioneel. Ik ken niemand die zo met zijn vak bezig is als hij.”
Lieven Trio