Professor die ebola ontdekte waarschuwt: “Er komen nieuwe, dodelijkere virussen op ons af”
Met verschillende goedgekeurde vaccins lijkt er eindelijk licht aan het einde van de coronatunnel te komen. Maar we juichen beter niet te snel, zegt professor Jean-Jacques Muyembe Tamfum, de Congolese microbioloog die in 1976 mee ebola ontdekte. Sindsdien gaat hij steeds op zoek gaat naar nieuwe, potentieel extreem gevaarlijke ziekteverwekkers. In een exclusief interview met CNN heeft de professor gewaarschuwd voor een onbekend aantal nieuwe virussen, waarvan sommige een heel pak dodelijker kunnen zijn dan corona.
"Ja, ik denk dat toekomstige pandemieën meer apocalyptisch kunnen zijn dan Covid-19", klinkt het. In zijn labo in de Democratische Republiek Congo is het volgens hem steeds bang afwachten op "Ziekte X", een ziekte die even snel verspreidt als corona maar de sterftegraad van 50 tot 90 % van ebola heeft.
"Bedreiging voor de mensheid"
"We moeten allemaal bevreesd zijn", zegt zijn collega-dokter Dadin Bonkole. "Ebola was onbekend. Covid was onbekend. We moeten bang zijn voor nieuwe ziektes." Muyembe zelf spreekt van een "bedreiging voor de mensheid". Die bedreiging bestaat uit zoögene ziekteverwekkers, die van dier op mens overspringen. Corona is niet het enige bekende virus of bacterie dat van een dier (in dit geval een vleermuis) naar een mens oversprong. Griep, HIV, gele koorts, Lyme...: alle komen ze oorspronkelijk van dieren.
Eerder dit jaar ontstond er ook al paniek nadat een nieuw varkensgriepvirus bij mensen was ontdekt. Volgens onderzoek van Mark Woolhouse, een infectioloog aan de Universiteit van Edinburgh, worden om de drie of vier jaar nieuwe virussen ontdekt. De meerderheid van die virussen komt van dieren. Maar hoe komen die ziekteverwekkers tot bij ons? De verwoesting van wilde natuur en handel in (vlees van) wilde dieren spelen een grote rol.
Ontbossing
Wanneer we natuurlijke habitats verwoesten, geraken ecosystemen verstoord. De grote dieren verdwijnen, terwijl de kleine 'ongedierten' zoals ratten, vleermuizen en insecten overblijven. Door hun leefgebied te kappen en in te palmen voor onze voedselproductie, komen we veel dichter met hen in aanraking. In dichtbevolkte gebieden zorgt dat voor epidemiologisch gevaar. Eerdere uitbraken van ebola kunnen bijvoorbeeld rechtstreeks worden gelinkt aan de ontbossing van Afrikaans regenwoud. Bovendien gaat de ontbossing steeds sneller, en loopt het risico op nieuwe ziekteverwekkers steeds op.
"Natte markten"
Ook de handel in wilde dieren vormt een probleem. Zogenaamd 'bushmeat', vlees van wilde dieren', is een grote bron van inkomsten voor de arme Afrikaanse boeren. Waar het vlees uit het regenwoud vroeger de enige bron van proteïnen was voor de lokale bevolking, is het nu een statussymbool dat vooral door de rijken wordt gesmaakt. Zo komen potentiële ziekteverwekkers sneller in rijkere metropolen terecht.
Gekookt vlees van bijvoorbeeld primaten of andere zoogdieren vormt iets minder een probleem dan het vlees van de zogenaamde "natte" markten, waar onder andere krokodillen, slakken en schildpadden worden verhandeld. Wetenschappers ontdekten al meermaals een link tussen dit soort markten en dierlijke ziekteverwekkers. Ook het coronavirus zou van een zo'n "natte" markt in Wuhan komen, al is dat nog niet helemaal bevestigd.