SOUNDCHECK. Michael Kiwanuka is eindelijk zichzelf op 'Kiwanuka': "Ik heb vrede genomen met wie ik ben"

De dertien songs op 'Kiwanuka' – check zeker de mooi uitgegeven dubbele vinylplaat – slagen er perfect in om moeilijke thema's als geweld, identiteit of twijfel te koppelen aan sterke composities met boeiende arrangementen waarin onder andere gospel, psychedelica, soul, afrobeat, rock of folk een organisch onderkomen vinden. Kiwanuka grossiert meesterlijk in pure songs die zich ver boven geijkte poppatronen ten volle ontplooien en na elke luisterbeurt nieuwe details prijsgeven. Je hoort knipogen naar Curtis Mayfield, Gil-Scott Heron, Bobby Womack of Terry Callier, maar je hoort vooral veel Michael Kiwanuka. Zonder meer een van de sterkste platen van dit jaar.

Ik zag je het VRT-gebouw binnenkomen met een fototoestel rond je nek. Je bent al langer gefascineerd door fotografie, niet?

"Ik heb het altijd geweldig gevonden hoe een foto een bepaald moment voor de eeuwigheid kan vastleggen. Hoe je dan daarna via je verbeelding en herinnering terug naar dat moment kan gaan. Er gebeurt zoveel momenteel in mijn leven en via de camera kan ik dat documenteren. Het is een analoog toestel met een filmrolletje dat ik zelf in de donkere kamer moet ontwikkelen. Ik zou mijn gsm kunnen gebruiken, maar dat is niet hetzelfde. Je trekt lukraak en wat niet goed is delete je meteen. Nu word ik verplicht om bewust te kijken en iets vast te leggen dat me echt boeit. Het voelt veel authentieker en eerlijker aan."

Voel je je een analoge ziel in een digitale wereld?

"Ergens wel, maar niet vanuit een nostalgisch gevoel. Eerder het gevoel van iets te kunnen aanraken. De mens is een tactiel wezen. Ik schrijf mijn songs aan de piano of op gitaar. Ze ontstaan doordat ik toetsen of snaren aanraak en daar melodieën en tekst bij verzin. Daarna neem ik die songs mee naar een studio met allerlei oude analoge apparatuur en ook dat is weer een tactiel gegeven. Het vastnemen van een vinylplaat, de naald in de groeven zetten en het bewust luisteren, maakt de ervaring veel intenser. Hetzelfde voor het ontwikkelen van een foto. Je bent veel meer betrokken bij wat je getrokken hebt. Heel dat analoge proces zorgt voor rust en een bewust werkende geest."

Na je debuut 'Home Again' (2012) en opvolger 'Love & Hate' (2016) gaat je nieuwe plaat gewoon als 'Kiwanuka' door het leven. Vanwaar die keuze?

"Het voelde gewoon juist aan om mijn achternaam als titel te gebruiken. Toen ik het contract voor mijn eerste plaat tekende, vroeg iedereen me welke artiestennaam ik zou gebruiken. Geen haar op mijn hoofd dat er aan dacht om een soort alter ego als Ziggy Stardust te gebruiken. (lachend) Met alle respect voor Bowie hoor. Maar ook zoiets als Johnny Thunders zou nergens op slaan. Ik ben gewoon wie ik ben, Michael Kiwanuka, en dat wil ik met dit derde album definitief duidelijk maken. De song 'Hero' opent dan ook met de woorden 'I won't change my name, no matter what they call me'."

Op de hoes kijk je fier en zelfverzekerd als een Afrikaans stamhoofd naar de potentiële koper van de plaat. Het lijkt een foto, maar dat is het niet.

"Het is een geschilderd portret door de jonge Amerikaanse kunstenaar Markeidric Walker. Met 'Black Man In A White World' speelde ik al met die twijfels rond identiteit en je plaats in de wereld. Het was een verwijzing naar hoe ik me voelde om op te groeien binnen een gemeenschap waarin je zelf tot de enige etnische minoriteit behoorde. Dan moet je sterk in je schoenen staan om voor jezelf uit te komen. Met deze hoes verwijs ik ontegensprekelijk naar mijn Oegandese wortels. Ik hoop echt van er in de nabije toekomst te kunnen spelen. Ik heb meer Afrikaanse ritmes en gitaarlijnen voor deze plaat gebruikt. Subtiele verwijzingen naar de Nigeriaanse afrobeatmeester en -legende Fela Kuti."

Kwam er geen goede portie twijfel of faalangst om de hoek kijken bij het schrijven van 'Kiwanuka'? Je had je grenzen – samen met producer Danger Mouse – voor 'Love & Hate' al zo sterk verlegd.

"Twijfel is een inherent gegeven als je een sterke plaat wil maken. 'Love & Hate' gaf mijn carrière een nieuwe wending en dat wil je verzilveren. Ik ben dan ook meteen beginnen schrijven aan nieuwe songs toen ik aan het toeren was na de release van de plaat en Danger Mouse (echte naam Brian Burton, gekend van onder andere Gnarls Barkley, red.) was al bij dat proces betrokken. Het voelde zeer natuurlijk aan om verder te gaan vanaf het punt dat we ‘Love & Hate' hadden losgelaten. Die plaat kwam vanuit een eerder introspectieve plaats en was deels ook therapie bij het wegwerken van allerlei vraagtekens rond identiteit. Dit album gaat meer over het feit dat ik vrede heb genomen met wie ik ben. Zelfaanvaarding is het sleutelwoord en van daaruit kan ik mezelf en de luisteraar op een positieve manier uitdagen. Zowel tekstueel als instrumentaal durf ik nu veel verder gaan."

Klopt het dat je een volledige opnamesessie in Los Angeles naar de prullenmand hebt verwezen?

"Inderdaad, dat was in mei 2017. Plots zat alles in een enorme stroomversnelling. Enkele van mijn nummers werden gebruikt in films en de enorm populaire HBO-serie 'Big Little Lies'. De tournee was afgelopen, de vibe zat goed en Danger Mouse en Inflo (Britse hiphopproducer die ook meewerkte aan 'Love & Hate', red.) waren helemaal klaar om samen met mij een nieuwe stap te zetten. We boekten een studio en in een mum van tijd hadden we acht songs klaar waaronder een vroege versie van 'You Ain't The Problem'. Naast de muziek ook de woorden. Het ging zo snel en zo makkelijk dat ik er aan begon te twijfelen of het nog wel mijn album zou worden. Mijn zelfvertrouwen begon weer te wankelen."

Hoe heb je dat opgelost?

"Door alles even 'on hold' te zetten en opnieuw af te spreken in New York, zo'n anderhalf jaar later. Ik had ondertussen goed over de songs nagedacht, zaken bijgewerkt, aan de lyrics geschaafd. Het fundament was gewoon veel steviger waardoor we met zijn drieën ook veel vrijer konden experimenteren. En net daardoor is deze plaat zo veelzijdig geworden. En ik neem de tijd om iets te zeggen. Duurt een intro twee minuten om de sfeer juist te zetten... Dan moet dat maar! Ik wil de luisteraar onderdompelen in mijn wereld en die continue verrassen zonder het DNA van de songschrijver die ik ben te verloochenen."

Dirk Fryns

Michael Kiwanuka speelt zondag 24 november een uitverkocht concert in de AB in Brussel. 'Kiwanuka' is uit bij Polydor Records.