Waarom je je sneakers altijd moet aandoen en waarom soms best niet

We schrijven 29 januari van dit jaar. Iets na 22 uur schiet twitterend Vlaanderen in een kleine kramp. Daarnet, op de commerciële zender VTM en in vrijwel elke huiskamer, hebben Marjolein en Mike eeuwige trouw aan elkaar beloofd in het televisieprogramma ‘Blind Getrouwd' en shit just got real op Twitter. Het is niet zozeer de onbestaande band tussen de gehuwden waarover er zo verontwaardigd wordt getweet, noch de lichtvoetigheid waarmee de gevestigde woorden van de ambtenaar van de burgerlijke stand herhaald worden. Nee, televisiekijkers kunnen niet ophouden over wat er onder het kleed van Marjolein durfde te komen piepen. Sneakers zowaar. Geen prinsessenmuiltjes, maar blauwe Adidas-sneakers. "Schande!" weergalmde er van de branding in De Panne tot het steppegras in de Lommelse Sahara.

De vurigheid waarmee Marjolein werd veroordeeld, legt twee trends bloot. Ten eerste: we moeten dringend allemaal een hobby zoeken op maandagavond. Ten tweede: we weten niet goed wat aan te vangen met de sneaker. We houden van de aaneengekleefde en genaaide stukjes stof en rubber, van hun comfort, hun expressiviteit en de rijke pop- en sportcultuur die aan hun oorsprong ligt. Toch zijn ze voor velen nog steeds de Donald Trump van de schoenenwinkel: te uitgesproken, onbeleefd en niet op zijn plaats op plechtige evenementen. Dus stelt zich de vraag: wat zegt een paar sneakers aan je voeten over je jezelf? En wanneer mag je ze dan wel dragen?

Rockers in een businesscursus

Om daar een dichtgeknoopt antwoord op te vinden, moeten we eerst de betekenis van schoenen aflijnen. En zoals alles waarmee we ons tegenwoordig aankleden, zijn de voetsoldaten uitgegroeid tot meer dan enkel een nutsvoorwerp. Ze hebben de bescherming van onze voetzolen verheven tot een manier om onze eigenheid uit te drukken. Van de rode onderkant van Louboutins tot de lange nek van Dr. Martens, elk detail heeft een betekenis. Je wilt de uitbollende rockers niet tellen die door een andere kleur All Stars plots uitgenodigd worden voor spelletjes squash of een lezing over corporate branding.

In het geval van sneakers is de boodschap enigszings tegenstrijdig. "Nee, ik volg niet slaafs de vastgeroeste gewoontes van die stokoude collega's en hecht als creatieve ziel geen waarde aan gepasseerde statussymbolen van bruin leer en harde zolen." Maar ook: "de uitgebreide zorg die ik draag voor mijn sneakers is representatief voor mijn eigenwaarde en het respect dat ik wil overbrengen naar anderen". Deels rebellie tegenover de vorige generatie, deels sociale wegwijzer voor zij die te weinig geld hebben voor een koersfiets.

Een existentiële knoop

Die bipolariteit is een erfenis van de ontstaangeschiedenis van de schoenen. In de jaren 70 stonden sneakers bekend als statussymbool van Amerikaanse drugdealers. Sponsorcontracten met basketbalster Michael Jordan en de rapgroep Run DMC hebben daarna de weg geplaveid naar mainstream succes, maar dat rebelse etiket is bewust nooit afgeschud. Dat stelt sneakerdragers nu voor een probleem. Aan de ene kant zijn de schoenen een van de kenmerken van een nieuwe generatie, met lossere normen dan vroeger. Een generatie waarin heren van stand elkaar met een kus op de wang begroeten en vrouwen in groep de lengte van hun mans veter bespreken. Aan de andere kant dringt zich bij elke plechtige gelegenheid een afweging op. Hoe belangrijk schat ik, en mijn omgeving, deze gebeurtenis in? Kan ik zonder al te veel sociale schade te berokkenen hier met mijn Stan Smiths pronken? Of bots ik op de tijdens mijn jeugd ingeprente grenzen? Weinig mensen staan erbij stil dat je veters knopen eigenlijk een existentieel vraagstuk is. Het is graag gedaan.

Wat moet je dan doen als je toch plots sneakers naast de deur hebt staan? Wel, denk dan aan Tiger Woods. Niet de Woods die in elke Amerikaanse stad een vrouw had zitten wachten en achternagezeten door zijn enige echte vrouw met een auto tegen boom knalde. Al zal hij waarschijnlijk een ongelooflijke sneakercollectie gehad hebben. Nee, denk aan Woods in zijn sportieve topperiode als golfer. Een man die zijn spel jarenlang tot in het kleinste detail verfijnde, om op het terrein alles te vergeten en gewoon heel goed tegen een klein balletje te slaan. Zo helpt het ook om alle sociale nuances in overweging te nemen, belangen af te wegen en zaken te herevalueren. En dat daarna allemaal te negeren en gewoon je goesting te doen. Sneakers op een begrafenis, hoge hakken tijdens het ontbijt of leren schoenen in de jacuzzi, het maakt allemaal niet uit. Want zoals Donald Trump, de Air Max van de Verenigde Staten, ons heeft geleerd, heb je aan veel zelfvertrouwen genoeg om te doen wat je wil.

Xavier Vuylsteke de Laps