Wanneer kunnen we ons laten inenten met coronavaccin Pfizer? Verdeling wordt niet vanzelfsprekend

Er heerste een hoerastemming toen farmaceutisch bedrijf Pfizer en biotechnologiebedrijf BioNTech gisteren aankondigden dat hun coronavaccin voor 90 procent werkzaam was. Die hoge werkzaamheid is gebleken uit een eerste analyse van de resultaten van het vaccin bij vrijwillige proefpersonen, en overtreft de stoutste verwachtingen. "Zeer positief nieuws" en "heel indrukwekkend", klonk het gisteren dan ook bij experten.

Maar er zijn nog enkele addertjes onder het gras. Wanneer zullen we ons effectief kunnen laten inenten met dit goede coronavaccin? Hoeveel zal het kosten? En zijn we nu volledig gered, of zijn er nog andere vaccins nodig? De verdeling van het vaccin van Pfizer/BioNTech zal alvast niet vanzelfsprekend worden.

Wanneer kunnen we ons laten inenten?

Dat is een complexe vraag. Vooraleerst is het niet zeker dat het coronavaccin van Pfizer de goede resultaten uit de eerste klinische studie zal kunnen doortrekken. De werkzaamheid kan nog variëren naarmate het onderzoek vordert, en meer onderzoek - bijvoorbeeld naar de veiligheid op lange termijn - is volgens experten ook zeker nodig.

Toch wil Pfizer voor het eind van het jaar voldoende doses produceren om 10 tot 20 miljoen mensen in te enten. Tegen eind 2021 zou het gaan om zo'n 1,3 miljard doses. Die doses worden deels geproduceerd in de vestiging in het Amerikaanse Kalamazoo en deels in het Belgische Puurs. Maar dat de productie deels in ons land plaatsvindt, wil niet zeggen dat België al over de vaccins beschikt.

Sterker nog: ons land heeft nog geen bestelling geplaatst bij Pfizer. Dat is normaal, zegt An Eeckhout van het geneesmiddelenagentschap (FAGG). "Die beslissing moést nog niet genomen zijn, we hadden voor dit contract nog tijd om de studieresultaten af te wachten", klinkt het in HLN. De mogelijkheid om een bestelling te plaatsen wordt wel opengehouden, liet minister van Volksgezondheid, Frank Vandenbroucke, gisteren al weten.

Bovendien is het de Europese Commissie die in naam van de lidstaten de onderhandelingen met de farmaceutische bedrijven voert. Ook met Pfizer/BioNTech werd al onderhandeld, met als resultaat een overeenkomst om 200 miljoen dosissen te leveren. Er is echter nog geen formeel aankoopcontract. Kortom: een duidelijk antwoord op wanneer en of we het vaccin zullen krijgen, is er niet. Hoewel sommige experts hoopvol zijn dat de eerste vaccinaties in de lente kunnen beginnen, wil minister Vandenbroucke "daar heel voorzichtig mee zijn."

Hoeveel zal het vaccin kosten en hoe werkt het?

Gesteld dat het vaccin van Pfizer/BioNTech er komt, zou het ongeveer 20 Amerikaanse dollar of ongeveer 17 euro per dosis kosten. Je hebt er echter niet slechts één dosis van nodig, maar twee. Die tweede dosis moet binnen de 21 dagen toegediend worden. In totaal moet je dus rekenen op een kostplaatje van 40 dollar of 34 euro voor de twee dosissen.

Het vaccin van Pfizer/BioNTech is een genetisch vaccin. Dat wil zeggen dat we genetisch materiaal van het coronavirus (mRNA) ingespoten krijgen waarmee ons lichaam zelf de spike-eiwitten (de kenmerkende uitsteeksels van het virus) zal aanmaken. In tegenstelling tot andere vaccins - behalve dat van Moderna - maakt dat van Pfizer dus geen gebruik van een bestaand virus als 'koerier' om de spike-eiwitten in ons lichaam te brengen. Vervolgens zal ons lichaam antistoffen aanmaken tegen die eiwitten. Wanneer het coronavirus ons lichaam wil binnendringen, zal het al klaar zijn om ertegen te vechten.

Hebben we nog andere vaccins nodig?

Hier is het antwoord wel heel duidelijk: ja. Pfizer/BioNTech voorziet 1,3 miljard doses tegen eind 2021. Omdat iedereen dus twee keer zal moeten worden ingeënt, kunnen - als alles goed gaat - 650 miljoen mensen ingeënt worden. Met bijna 8 miljard mensen op de aardbol is dat dus zeker niet voldoende.

En dat brengt ons ook naadloos bij het volgende probleem: de verdeling. Het vaccin van Pfizer/BioNTech is erg broos en moet bewaard worden aan erg lage temperaturen van zo'n -70 tot -80 graden Celsius.  “Dit vraagt een aparte logistiek”, zegt vaccinoloog Pierre Van Damme (Uantwerpen) aan HLN. “Via de lucht is dat niet evident, om bijvoorbeeld vaccins vanuit Puurs naar de VS over te vliegen. Droog ijs, dat gebruikt wordt om de lage temperaturen te bewaren, kan niet zomaar in een vliegtuig vervoerd worden. Daar gelden strenge veiligheidscriteria.”

De lage bewaartemperaturen gaan in alle zuiderse landen ook ongetwijfeld voor moeilijkheden zorgen. Bovendien is het feit dat er twee dosissen nodig zijn van het vaccin problematisch in vele Afrikaanse landen, waar mensen in afgelegen gebieden niet één maar twee keer bereikt zullen moeten worden. Meer vaccins zijn dus ongetwijfeld nodig. Het Nederlands-BelgischAmerikaanse Janssen/Johnson&Johnson zit ook al in de laatste fase van hun onderzoek, en van hun vaccin volstaat één dosis. Net als het vaccin van AstraZeneca en Sonafi-GSK moet dat van Janssen bovendien niet ingevroren worden.