Zo verander je leugens in waarheid

Fake news of harde feiten?

Het beste voorbeeld hiervan is wellicht fake news. Als een nieuwskanaal een onwaarschijnlijk nieuwtje naar buiten brengt, is er niets aan de hand. Maar als dat naïef opgepikt wordt door andere en je als lezer overal hetzelfde leest, verandert er iets. Hoe kan iets dat niet waar is nu overal verschijnen? Hoe meer je iets leest of hoort of ziet, hoe geloofwaardiger het wordt. Dat geldt niet alleen voor verschillende nieuwskanalen: als een persoon lang genoeg iets herhaalt, zal hij of zij zichzelf na verloop van tijd overtuigen. En in het ergste geval ook anderen.

Illusoire waarheid

Denk daarbij bijvoorbeeld aan dictatoriale regimes, die hun slogans steeds opnieuw herhaalden. Dat is niet gewoon voor de leuk, maar heeft ook een doel. Als je mensen lang genoeg bestookt met dezelfde (valse) informatie, zal je op z'n minst een deel ervan weten te overtuigen. Dat principe wordt ook wel 'illusoire waarheid' genoemd. Het fenomeen wordt al sinds de jaren 70 onderzocht door psycholoog Lynn Hasher en zijn team aan de universiteit van Toronto. Iets wat start als een leugentje om bestwil of een grap, kan dus uitgroeien tot fake news. Herhalen, verspreiden en geduld hebben is de boodschap.