AI: hoe beïnvloedt technologie ons zelfbeeld?

Wie heeft ooit bepaald dat een kleine taille, een breed achterwerk, volle lippen en een egale huid de ingrediënten zijn voor een mooie vrouw? En dat elke man een uitgesproken kaaklijn en een sixpack zou moeten hebben? In de Westerse wereld zijn dat ongeveer de gangbare schoonheidsidealen van de 21ste eeuw. Het is immers zo dat de ‘perfecte’ man en vrouw in elke cultuur verschillend zijn en doorheen de tijd evolueren. De problemen die eruit voortvloeien zijn daarentegen overal dezelfde.

Niet representatief

De idealen die ons opgelegd worden, zijn nooit representatief voor elke persoon in een gemeenschap. De media- en mode-industrie houden geen rekening met variërende lichaamstypes en uiterlijke kenmerken. «Je hoeft maar te kijken naar een willekeurig mainstream tijdschrift, een muziekvideo, de cast van de meeste televisieshows, reclamecampagnes of de vrouwen in Miss-wedstrijden, om te zien dat er nog steeds bepaalde lichamen meer geprezen worden dan andere», vertelt dokter Jill Andrew in het Canadees tijdschrift Slice. Mensen met een beperking, een donkere huidskleur of een maatje meer komen opvallend minder in beeld.

Zowel mannen als vrouwen ervaren druk om de standaarden te evenaren. We voelen ons onzeker als we niet voldoen aan de vooropgestelde verwachtingen. Ze beïnvloeden ons zelfbeeld, wat kan leiden tot mentale problemen als eetstoornissen, depressie en sociale isolatie.

Body positivity

Sinds het begin van de huidige eeuw worden schoonheidsidealen vaker ter discussie gesteld door de body positivity-beweging. Die kwam op uit een groeiend bewustzijn voor diversiteit en als reactie op de graatmagere mannequins uit de jaren 90. Te slanke lichamen maakten plaats voor curvy modellen. Influencers en celebrities delen intussen schaamteloos hun cellulitis en andere imperfecties op Instagram.

Het gevaar van Snapchatfilters

Sociale media beïnvloeden mee ons ideaalbeeld. We spiegelen ons aan influencers en celebrities op Instagram. Snapchatfilters geven ons lange wimpers, volle lippen en katachtige ogen zoals die van Kim Kardashian.

Die verfraaiende Snapchat- en photoshopfilters waren een eerste versie van de huidige AI-tools. Zo laten sommige programma’s nu zien hoe een bepaald make-upproduct of kapsel op ons zou ogen zonder dat we het zelf fysiek hoeven uit te testen. Handig voor wie nog een passend kleurtje foundation of lipgloss zoekt.

Maar andere tools gaan verder dan dat. Die tonen hoe we eruit zouden na een neuscorrectie, een borstvergroting, een facelift of met gebleekte tanden. Overbodig te vermelden dat die toepassingen bij veel mensen zorgen voor een vervormd zelfbeeld en ontevredenheid over hun lichaam. En dat komt niet zonder gevaar, waarschuwt Laura Vandenbosch, «Onderzoek bij Vlaamse adolescenten wijst uit dat wie veel face filters gebruikt, meer openstaat voor plastische chirurgie en ook denkt dat die ingrepen voor meer acceptatie en populariteit zullen zorgen», waarschuwt Laura Vandenbosch in Fokus, expert media-effecten aan KU Leuven.

De invloed van AI

Intussen creëren AI-algoritmen op basis van bestaand beeldmateriaal fictieve personages met realistische gezichten. Registreren ook zij de heersende schoonheidsidealen van een samenleving?

The Boulimia Project, een organisatie voor eetstoornissen, nam de proef op de som. Ze vroegen de AI-programma’s Dall-E 2, Stable Diffusion en Midjourney om «het ideale vrouwen- of mannenlichaam volgens sociale media in 2023» te genereren. De organisatie noemt de resultaten «verbijsterend». 40% van de beelden vertonen onrealistische lichaamstypes. Vrouwen kregen doorgaans een dunne taille, buikspieren en grote rondingen, mannen hadden ook een ingesnoerde taille met afgetrainde buikspieren en een scherpe kaaklijn. AI geeft verder de voorkeur aan blonde vrouwen, bruinharige mannen en een olijfkleurige huidtint. «Dat AI zulke ongewone figuren produceert op basis van sociale media, toont aan dat die platformen onrealistische lichamen promoten», aldus The Boulimia Project.

Sam Phoenix van gezondheidsorganisatie Great Green Wall voerde een gelijkaardige test uit. Hij vroeg AI om voor elk land ter wereld een mogelijke Miss-winnares te creëren. Volgens de tool Midjourney heeft Miss België weelderig blond haar, een tenger postuur, een hoog voorhoofd en jukbeenderen. Sommige modellen worden zelfs voorgesteld met een gespierd lichaam. Phoenix besluit dat «schoonheidsidealen over de hele wereld zo diep geworteld zijn dat zelfs nieuwe AI-technologie in staat is die verwachtingen voor vrouwen op te pikken».

Wat je echt wilt weten op Metrotime.be