Digitale nomaden: is telewerken in Argentinië wel ethisch?

«Ik dacht altijd dat we moesten kiezen tussen de wereld rondreizen of geld verdienen. Maar guess what? Je hoeft helemaal niet te kiezen»: dat schrijft Crosby Grace Travels op haar Instagram-pagina gewijd aan het leven als digitale nomade. Net als de naar schatting 35 miljoen digitale nomaden wereldwijd, werkt Crosby systematisch op afstand in het buitenland. Haar kost verdient ze als content creator. Als ‘nomade’ reist ze van plek naar plek, van Mexico tot Cambodja. Dankzij haar flexibele uren en digitale job is het perfect mogelijk om de ene dag video’s te monteren en te overleggen met klanten via Slack en Zoom, en de andere dag bergtoppen te beklimmen.

Nomadenvisa en promo

Het is een droom die vele jonge werknemers najagen. Volgens Think Remote, een nieuwsmedium over internationaal afstandswerk, verdrievoudigde het aantal digitale nomaden tussen 2019 en 2022. Die explosieve stijging is deels te wijten aan de coronacrisis, maar ook het beleid van landen in Latijns-Amerika en Zuid-Oost Azië spelen een rol in die toename. Veel van die lageloonlanden zien die digital nomads graag komen: ze geven een smak meer geld uit dan de gemiddelde toerist. Om hun economie een boost te geven, kwamen landen als Argentinië, Mexico en Kaapverdië met voordelige ‘nomadenvisa’. Volgens Trouw biedt de Argentijnse hoofdstad Buenos Aires bijvoorbeeld een visum aan voor 180 dagen, waarbij werkende buitenlanders ontvangen worden met een welkomstpakket met een simkaart en een kaart voor het openbaar vervoer. Al 62.000 reizigers gingen op die oproep in. Mexico zette zich in 2022 dan weer op de kaart als «global hub» voor afstandswerkers, in samenwerking met UNESCO en Airbnb. Ook onder meer Costa Rica, Portugal en Puerto Rico werkten zo veel mogelijk obstakels weg voor digital nomads.

Gentrificatie

In zowat alle landen en steden met voordelige nomadenvisa is er sprake van gentrificatie. Bepaalde buurten worden volledig ingepalmd door buitenlandse werkkrachten. Lokale winkeltjes moeten plaatsmaken voor hippere en duurdere koffiebars, co-workspaces en restaurants. Coliving-wooncomplexen en Airbnb’s drijven de huurprijzen voor de gewone bevolking zodanig de hoogte in dat ze de stad uitgedreven worden. Een Colombiaanse marketeer en digital nomad vertelt aan Trouw dat veel nomaden uit duurdere landen komen, en met hun eigen referentiekader de buitenlandse huurmarkt betreden. «Wekelijks zie je in Whatsapp- of Facebookgroepen berichten van mensen die een huis zoeken met een budget van 1000 of 1.500 dollar. De gemiddelde huur van een Argentijn is omgerekend misschien 300 dollar. Zo verpesten ze het voor iedereen», meent hij.

Westerse enclave

Ondanks de beloofde economische injectie van digitale nomaden, gaat de levensstandaard er voor vele locals net op achteruit. Het leidde tot protestacties in onder meer de Colombiaanse stad Medellín, waar demonstranten de nomaden beschreven als «tijdelijke kolonisten». Een wederkerend kritiekpunt is dat de tijdelijke afstandswerkers letterlijk en figuurlijk buiten de lokale samenleving staan. Velen ‘werken’ nog steeds voor hun thuisland: ze zetten hun domicilie in eigen land en betalen daar belastingen, waardoor ze amper financieel bijdragen aan de stad waar ze soms tot zes maanden verblijven. Velen betalen hun huur bovendien in euro’s of dollars, wat de huurmarkt voor lokale bewoners complexer maakt. Coliving- en coworking spaces creëren letterlijke enclaves voor digitale nomaden, ver van de locals. «Voor hen zijn lokale gemeenschappen even waardevol als een co-working ruimte», schreef Paris Marx in 2019 in het veelbesproken kritisch essay ‘Digital Nomads Are Not the Future’. «Digitale nomaden zijn veel minder geneigd om te strijden voor positieve lokale veranderingen of voor de rechten van kansarme mensen, omdat die kwesties hen zelf niet raken.» Vier jaar later lijkt er weinig veranderd.

Zijn digitale nomaden onethisch?

De nomadische levensstijl is aantrekkelijk. Minder lange uren kloppen, meer reizen en nog steeds rondkomen: wie wil dat niet? De trend speelt dan ook in op veel pijnpunten in de westerse maatschappij: een scheve werk-privébalans, een hoge druk en de oververhitte huur- en huizenmarkt in eigen land. Bovendien hebben de landen met voordelige nomadenvisa ook boter op het hoofd. «Beleidsmakers hebben de plicht om de belangen van de lokale bevolking te beschermen en moeten begrijpen wat de impact van die nomaden is», meent Dr. Henry Louis Taylor, professor aan de Universiteit van Buffalo, aan Vice. Hij maant besturen aan om de vrijgekomen middelen, die binnenkomen dankzij die reizigers, te gebruiken om positieve sociale verandering te creëren. Al is er natuurlijk ook een individuele verantwoordelijkheid. De taal leren, lokale producten kopen en bijdragen aan de samenleving waarnaar je migreerde zijn belangrijke voorwaarden van een ethische workation.

Wie is de digitale nomade?

Volgens Nomad List, een platform voor internationale afstandswerkers, is de gemiddelde digitale nomade een witte, heteroseksuele man van 34 jaar oud. Ook zijn het gemiddeld hoogopgeleiden, vrijgezellen en software-ontwikkelaars. Digitale nomaden werken vaak als website-ontwikkelaar, in de marketing, als consultant of in de creatieve sector. Velen investeren in cryptomunten. De meeste nomaden zijn Amerikanen of Britten. Volgens Nomad List vertrekken er zo’n 285.000 digitale nomaden vanuit België.