‘Godvergeten’: wat is er veranderd sinds Roger Vangheluwe?
Vooruit, Groen, Open VLD en cd&v lieten woensdagvoormiddag weten dat ze een parlementaire onderzoekscommissie willen naar het seksueel misbruik in de Kerk. Oppositiepartijen N-VA en Vlaams Belang, evenals de Franstalige partijen PS, Ecolo, Les Engagés en DéFI steunen het voorstel. Zo willen zij nagaan of de slachtoffers van het seksueel misbruik binnen de Kerk correct werden behandeld, en of het gerechtelijk onderzoek ‘Operatie Kelk’ correct is gevoerd.
De dissidente priester Rik Devillé, die als een van de eersten het seksueel misbruik binnen de Kerk aankaartte in de jaren 90, pleitte na afloop van ‘Godvergeten’ voor een onderzoekscommissie. In 2010 richtte de Kamer al een bijzondere commissie rond dat thema op, maar die werkzaamheden noemt Devillé «lachwekkend». Een parlementaire onderzoekscommissie beschikt over grosso modo dezelfde bevoegdheden als een onderzoeksrechter in een gerechtelijk onderzoek. Als die erdoor komt, zou dat betekenen dat ze dertig jaar na de eerste meldingen van seksueel misbruik opnieuw getuigen oproepen en onder ede verhoren, documenten opvragen en in beslag laten nemen en huiszoekingen laten uitvoeren.
Wat ging er mis bij Operatie Kelk?
De eerste verhalen over seksueel misbruik binnen de Kerk komen aan het licht dankzij Devillé. Hij kwam in contact met slachtoffers nadat hij in 1992 een boek schreef over machtsmisbruik binnen de Kerk. Samen met Norbert Bethune brengt hij het misbruik in kaart. In 2000 richten de bisschoppen van België de ‘commissie voor de behandeling van klachten van seksueel misbruik in een pastorale relatie’ op. Wanneer in april 2010 bekend raakt dat Roger Vangheluwe, de bisschop van Brugge, jarenlang zijn neef Mark (foto) seksueel misbruikt heeft, komt de commissie in handen van kinderpsychiater Peter Adriaenssens. Onder zijn toezicht verzamelt de commissie 475 dossiers van slachtoffers van misbruik binnen de Kerk. Eind juni van datzelfde jaar gaat Operatie Kelk van start, een grootschalig gerechtelijk onderzoek dat moest bepalen of de Belgische katholieke Kerk het kindermisbruik in de doofpot had gestopt, en ze strafbaar was voor schuldig verzuim. Er werden huiszoekingen uitgevoerd bij het aartsbisdom in Mechelen, de Sint-Romboutskathedraal, de privéwoning van kardinaal Danneels, het Rijksarchief en bij de Commissie Adriaenssens. Daarop begon een procedureslag over die huiszoekingen in het aartsbisschoppelijk paleis, in de kantoren en in de privéwoning van kardinaal Danneels. Drie verschillend samengestelde KI’s beslisten achtereenvolgens dat die huiszoekingen onregelmatig waren, dat ze perfect wettelijk waren en ten slotte dat ze toch onregelmatig waren.
Een sisser
Operatie Kelk zal uiteindelijk een stille dood sterven. Het onderzoek is al klaar sinds 2014, maar tot nu toe kwam er nog steeds geen proces. In 2016
Sindsdien is het dossier niet meer voor de Raadkamer gekomen. Walter Van Steenbrugge en Christine Mussche, de advocaten van de slachtoffers, klagen vandaag nog steeds de wanpraktijken aan die zich voordeden tijdens het onderzoek. Zo verdwenen 4.000 documenten uit het dossier, na een «clandestiene zitting», waarbij dat bewijsmateriaal nietig verklaard werd. «De Kerk heeft alles uit de kast gehaald om onder een proces uit te komen», stelde Van Steenbrugge nog deze week in Het Nieuwsblad.
Beide advocaten trachten als extra drukmiddel de Heilige Stoel, het centrale bestuursorgaan van de Katholieke Kerk, voor de rechtbank te dagen, maar in 2021
Wat moet er nu gebeuren?
Dat het dertien jaar na de onthullingen nog niet tot een proces is gekomen, leidt tot veel verontwaardiging. Ook deze week herhaalde het federaal parket echter dat de bijkomende onderzoeken na 2016 geen elementen opleverden die ertoe kunnen leiden dat iemand in het dossier kan vervolgd worden: «Het gaat om meer dan 600 dossiers, er is met meer dan 300 slachtoffers gesproken, alles is ernstig onderzocht, maar Justitie kan hier helaas geen soelaas meer bieden.»
Enkele honderden dossiers over kindermisbruik die nog niet verjaard waren, werden wel doorgegeven naar de lokale parketten. Daarnaast kregen ook honderden slachtoffers een schadevergoeding van de Kerk, ook voor feiten die meer dan dertig jaar oud zijn. Maar dat is niet genoeg, zei Devillé in ‘VRT NWS Laat’: «De taal van de financiële oplossingen is blijkbaar de enige taal die ze spreken, want die échte erkenning is er nog steeds niet.» Volgens de ex-priester moeten de bisschoppen nu tonen dat ze er echt zijn: «Laat de slachtoffers de beste psycholoog uitzoeken, en laat hen de rekening opsturen naar de Kerk. En doe dat zonder hen het gevoel te geven dat ze de bisschoppen alweer lastigvallen, en dat ze tevreden moeten zijn met wat ze eerder al kregen.»
Hoe reageerde bisschop Bonny?
De Antwerpse bisschop Johan Bonny liet al enkele keren van zich horen sinds ‘Godvergeten’. In een eerste reactie liet hij weten «geen priester geworden te zijn om dit nog te moeten opkuisen». Na afloop van de reeks klonk een genuanceerder geluid. Hij noemde op VRT het jarenlang seksueel misbruik een «schuldige blinde vlek»: «De Kerk heeft het niet willen of kunnen zien, maar had het wel moeten zien.» Volgens de bisschop toont de reeks aan dat de energie die er de voorbije jaren is gestoken in de erkenning van slachtoffers en dadingen, niet voldoende is geweest. «We zullen de komende weken en maanden opnieuw contact opnemen met de slachtoffers en eerst luisteren naar wat zij van ons verlangen, voorbij wat al gebeurd is.» Daarnaast vroeg hij Roger Vangheluwe om zijn titel van bisschop en priester op te geven. Ook Bonny is tot slot voorstander van een parlementaire onderzoekscommissie: «We hebben alles te winnen van transparantie en democratische inspraak.»
Alles wat je echt wilt weten vind je op Metrotime.be