Wat was er eerst: de kip of het ei?
Is er leven na de dood? Zullen we ooit contact leggen met buitenaardse wezens? Was de Gouden Generatie met een andere bondscoach wel wereldkampioen voetbal geworden? Waarom spreken Nederlanders tegenwoordig zowat elke s-klank uit als een z? Sommige vragen zullen waarschijnlijk nooit een antwoord kennen. Nog zo’n eeuwenoud mysterie is de kwestie wie er het eerst was: de kip of het ei? Dat raadsel heeft Metro echter toch proberen op te lossen.
Wat zag als eerste het daglicht op aarde: de kip of het ei? De vraag houdt ons al sinds het begin der tijden bezig. Was er eerst een kip die vervolgens het allereerste ei legde? Kwam de allereerste kip zelf uit een ei? En wie heeft dat ei dan gelegd? Op het eerste gezicht is het onmogelijk om uit te maken hoe die chronologie precies in elkaar stak. Maar is het raadsel niet eigenlijk al jaren geleden opgelost?
De kip was het eerst!
In 2010 publiceerden Britse wetenschappers in het vaktijdschrift ‘Wiley Online Library’ een artikel dat de knoop eindelijk leek te ontwarren. Onderzoekers van de universiteiten van Sheffield en Warwick bogen zich over de materie en ontdekten dat je geen ei kunt produceren zonder een bepaald eiwit. En dat specifieke eiwit bevindt zich, je raadt het al, in de eierstokken van een kip.
«Lange tijd gingen de meeste mensen ervan uit dat het ei er als eerste was, maar nu hebben we wetenschappelijk bewijs gevonden dat de kip wel degelijk eerst kwam», lichtte dr. Freeman met de nodige trots zijn ontdekking toe. Alsof dat nog niet genoeg was, konden de wetenschappers op basis van hun conclusies hun onderzoek uitbreiden, legt professor John Harding van hetzelfde departement uit: «Begrijpen hoe kippen eierschalen produceren, is op zich al fascinerend. Maar het kan ook aanwijzingen bieden om nieuwe materialen en processen te ontwerpen.» Mooi om te horen, maar is de kous daarmee af? Nee dus.
De waarheid is toch complexer dan dat...
We veronderstelden dat ons onderzoek hiermee afgerond zou zijn en dat we onze aandacht op andere zaken konden vestigen. Dat was echter gerekend buiten het feit dat verschillende bronnen met het tegenovergestelde antwoord komen aanzetten. Zij opperen dat het ei als eerste op het toneel verscheen, al ging het aanvankelijk niet noodzakelijk om het ei van een kip.
Om dat antwoord beter te begrijpen, moeten we miljoenen jaren terug in de tijd, naar de periode waarin de dinosaurussen over onze planeet heersten. Ook zij legden toen eieren, terwijl kippen nog niet bestonden. Ons pluimvee is namelijk slechts een van de uitkomsten van een lange evolutiegeschiedenis. Als de mens afstamt van aapachtigen, dan stammen alle vogelsoorten af van de dino. Waaronder dus ook de kip.
Kippen zijn met andere woorden niet rechtstreeks afkomstig van kippeneieren, maar wel van een diersoort die dicht bij de kip stond en eieren legde. Na een hele reeks genetische mutaties bevatte een van die eieren uiteindelijk de kip zoals we die vandaag kennen. Het is moeilijk in te schatten wanneer dat allereerste originele kippenei precies uitgebroed is, maar we weten dat de tamme kippen teruggaan tot ongeveer 7.000 jaar geleden. De algemene veronderstelling is dan ook dat die oerkip ergens rond die tijd ter wereld moet zijn gekomen.
Het mysterie is dus nog steeds niet definitief opgelost, maar je zal ons toch dankbaar zijn wanneer iemand laat op de avond het onderwerp nog eens aansnijdt. Je zal dan met stellige zekerheid kunnen antwoorden dat het ei als eerste op de wereld kwam. Of toch tot de dag dat de wetenschap nog eens bewijst dat je zonder kip geen eieren kunt krijgen.
Waar komt de discussie vandaan?
Toen we stelden dat de vraag ons al sinds het begin der tijden bezighoudt, deden we de waarheid eerlijk gezegd een beetje geweld aan. Eigenlijk is het debat pas begonnen in het oude Griekenland, met de goeie oude Aristoteles. In een boek van de 17de-eeuwse Franse schrijver en bisschop François Fénelon, dat de bespiegelingen van filosofen uit de oudheid bundelt, staat te lezen dat Aristoteles zich het volgende afvroeg: «Er kan geen eerste ei geweest waaruit een vogel geboren werd, want dan zou er een eerste vogel geweest moeten zijn die het ei gelegd had, want vogels komen uit eieren.» Sindsdien is de vraag doorheen de eeuwen overgeleverd en geëvolueerd, met name via Plutarchus, Thomas Aquinas en Denis Diderot. Waarschijnlijk had Darwin in de 19de eeuw het laatste woord met zijn evolutietheorie, want die vormde de basis voor het onderzoek van de wetenschappers die het pleit wisten te beslechten in het voordeel van het ei.
En wat met de tanden?
Als Fransen zich pessimistisch voelen en denken dat iets nooit zal gebeuren, zeggen ze: «Ja, wanneer de kippen tanden krijgen». Als ze echter kaas gegeten hadden van evolutie zouden ze weten dat het scenario helemaal niet zo onmogelijk is. Meer nog, in het verleden hadden onze gevederde vrienden daadwerkelijk een gebit. De verre voorouder van de kip was een vliegende (en vleesetende) dinosaurus van ongeveer 60 centimeter groot, een van de weinige die de desastreuze meteorietinslag overleefde die zoveel andere dinosoorten uitroeide. Alleen viel er na de schok nog weinig anders te eten dan zaadjes. Om te overleven verloor de voorouder van de kip dus geleidelijk zijn tanden en ontwikkelde een bek, een instrument dat veel handiger is om te graven en te pikken. Bij de geboorte beschikken kuikens trouwens tot op vandaag over één tand, waarmee ze de eierschaal kunnen doorbreken en zichzelf bevrijden. Nog zo’n leuk weetje waarmee je indruk kunt maken op je gesprekspartners. Geen dank!