WHAT ABOUT... Stiekeme prikken tijdens het uitgaan? Was ‘needle spiking’ een urban legend?
Een jaar geleden maakten België en onze buurlanden een bizar en mysterieus fenomeen mee: mensen die zeiden dat ze op café, een concert of een feestje stiekem geprikt waren met een naald. Nu de paniekgolf is weggeëbd, zet Metro de feiten en conclusies op een rijtje.
Wat is er gebeurd?
Misschien weet je het nog, maar vanaf de lente van vorig jaar en gedurende een deel van de zomer beweerden honderden mensen dat iemand hen tijdens het uitgaan geprikt zou hebben met een naald. Dat fenomeen van de stiekeme prikken, ook bekend als ‘needle spiking’, maakte vooral ophef in België en Frankrijk, waar meer dan 2.000 mensen klacht indienden tegen onbekenden.
Wanneer is het allemaal opgehouden?
Het duurde niet lang voor er onrust ontstond. Bij ons maakten verschillende mensen melding van zo’n prik, met name na de festivals We R Young in Hasselt, Inc’Rock in Incourt en Les Ardentes in Luik. Zelfs de grote festivals, zoals Werchter en Dour, stelden dat ze alert zouden blijven en contact zouden houden met de veiligheidsdiensten. Uiteindelijk verliep de rest van de zomerfestivals zonder meldingen van naaldprikken. Tegen het einde van de zomer, enkele maanden nadat het fenomeen de kop opstak, was er al geen sprake meer van needle spiking. «We hebben nu al enkele maanden geen meldingen meer binnengekregen», bevestigt de politie van Brussel.
Wat waren de conclusies van het onderzoek?
In België en Frankrijk zijn talrijke onderzoeken uitgevoerd op slachtoffers van needle spiking. Aan beide kanten van de grens kwamen wetenschappers tot dezelfde conclusie: nergens werd een spoor gevonden van verdovende middelen in de urine of het bloed. Geen enkel slachtoffer heeft trouwens ooit aangifte gedaan van aanranding of zelfs diefstal na zo’n naaldprik. Het risico over besmetting met HIV of andere ziekten was echter wel reëel.
In Frankrijk — maar niet bij ons — zijn verschillende verdachten gearresteerd. In België is nooit één injectienaald gevonden. «We hebben geen enkele dader kunnen identificeren en we hebben ook geen enkel verdovend middel opgespoord in de stalen die we geanalyseerd hebben», bevestigde de woordvoerder van het Brusselse parket onlangs nog aan de Franstalige krant La Dernière Heure.
Hoe moet je dit nu uitleggen?
Al snel begonnen bepaalde experts de hele zaak in twijfel te trekken. Ze stelden met name dat het wel heel veel techniek zou vergen om iemand te prikken zonder dat die persoon daar weet van had. Als je iemand in een spier of ergens anders prikt, voelt die persoon meteen een scherpe pijn.
Nochtans zijn er op sommige feestjes wel degelijk zulke stiekeme prikken uitgedeeld. Dat bewijzen foto’s van slachtoffers. Mogen we dan spreken van een collectieve psychose? Dr. Philippe Boxho, forensisch expert en hoogleraar forensische geneeskunde aan de Universiteit van Luik, meent alvast van wel: «Sommige mensen hadden de indruk dat iemand hen met een naald geprikt heeft terwijl dat niet het geval was.»
Psychologische inductie
Een jaar nadat het fenomeen voor het eerst van zich liet horen, werpt de Belgische criminoloog Michael Dantinne een stelling op: psychologische inductie. Hij gelooft dat sommige mensen inderdaad te maken hebben gehad met needle spiking. Ze hebben toen misschien geen verdovend middel in het lichaam gekregen, maar ze kunnen toch effecten ervaren hebben als gevolg van psychologische inductie. De criminoloog vergelijkt het met iemand die voedsel eet waarvan de houdbaarheidsdatum verstreken is, zonder het te weten en zonder ziek te worden. Wanneer die persoon vervolgens hoort dat die etenswaren niet meer geschikt waren voor consumptie, kan het gebeuren dat die enkele dagen later dan toch symptomen krijgt. Vergelijkbaar daarmee kunnen mensen die denken dat ze geprikt zijn symptomen ontwikkelen, ook al hebben ze niet echt een naald in het lijf gekregen, zegt Dantinne.
Wie zijn de prikkers?
Sommige deskundigen hebben zich over nog een andere vraag gebogen: wie zijn de mensen die er zich vorig jaar mee geamuseerd hebben om bij het uitgaan wildvreemden te prikken? Dr. Boxho heeft het over onnozelaars die «het een goed idee vinden om paniek te zaaien door mensen te prikken». Nog in ‘La Dernière Heure’ vertelt criminoloog Michael Dantinne dat het volgens hem gaat om het werk van enkelingen met slechte bedoelingen die door imitatiegedrag een soort collectieve hysterie hebben willen opwekken. Hij gaat ervan uit dat die mensen «heel goed wisten dat ze niets zouden inspuiten. Maar ze wisten ook dat er een soort ‘trend’ bestond in de samenleving, en die wilden ze aanwakkeren».