Wie vervuilde lucht inademt, moet vaker naar de dokter

Een studie van de Onafhankelijke Ziekenfondsen, onderzoekers van de KU Leuven, UHasselt, Vito en Ircel, de Intergewestelijke cel voor het Leefmilieu onderzocht 20.000 wijken. Deze werden ingedeeld in vier groepen, van minder tot meer fijnstof in de lucht. De fijnstofwaarden variëren van zo'n 5 tot 15 microgram per kubieke meter, terwijl de Wereldgezondheidsorganisatie waarden adviseert onder de 5 microgram. Er zijn dus amper woonbuurten in ons land die daaraan voldoen. De Europese normen overtreden we daarmee niet, want in Europa geldt nog altijd een plafond van 25 microgram.

Fijnstof komt vrij bij de verbranding van fossiele brandstoffen voor de productie van elektriciteit, voor transport en verwarming, bij afvalverbranding, industriële activiteiten in de cementindustrie, metaalgieterijen, de fijne chemie en activiteiten in de bouw of de landbouw.

Je spreekt over echt slechte lucht wanneer gaat het om wijken waar meer dan 14,6 microgram fijnstof per kubieke meter hangt, waarbij de fijnstofdeeltjes kleiner zijn dan 2,5 micrometer.

Probleem voor volksgezondheid

De algemene vaststelling in de studie luidt: hoe lager de concentratie fijnstof in de lucht, hoe minder vaak mensen naar de dokter gaan. Verbazen doet dat niet, zegt Christian Horemans, expert milieu en gezondheid bij de Onafhankelijke Ziekenfondsen: «Fijnstof wordt onder meer gelinkt aan aandoeningen van hart- en bloedvaten en de luchtwegen, en heeft ook een impact op de mentale gezondheid.»

Handenvol geld

De doktersbezoeken kosten de overheid ook handenvol geld, de Onafhankelijke Ziekenfondsen schatten de besparing op potentieel 43 miljoen per jaar. Dat wil zeggen dat in het ideale scenario, waarin elke Belg in schone lucht woont, er 43 miljoen euro per jaar minder aan ziektekosten door de maatschappij betaald worden.

De aanwezigheid van groene ruimte werkt de gezondheid dan weer in de hand. De bevindingen uit het onderzoek tonen aan dat wie in een groene wijk woont, minder naar de dokter gaat. Deze conclusie ondersteunt de 3-30-300-vuistregel die internationaal naar voren geschoven wordt, zegt Horemans aan de VRT: «Om de gezondheid te bevorderen is het aan te raden dat je vanuit je raam minstens drie bomen kan zien, 30% boombedekking in de buurt hebt, en op hoogstens 300 meter van een park of groene ruimte woont.»

Maar wat doen we eraan?

Oké, fijnstof is slecht en bomen zijn goed, begrepen. Maar hoe vertaalt zich dat in beleid? En wat doen we met deze kennis? Op Europees niveau werd midden september een voorstel in het parlement goedgekeurd om tegen 2035 de luchtkwaliteit te verbeteren tot onder 5 microgram per kubieke meter per jaar. Dat is vijf keer minder dan de huidige richtwaarde en de helft van wat de Europese Commissie in juni voorstelde. Ook 24-uurspieken worden veel minder getolereerd.

Op gebied van bomen besliste de EU in 2021 om nieuwe maatregelen te nemen om meer bossen te beschermen en herplanten. Ongeveer 37,5 miljoen hectare bos (goed voor 23% van de Europese bossen) maakt deel uit van het beschermd natuurnetwerk Natura 2000. De Commissie kondigde een uitbreiding aan van de beschermde gebieden tot 30% van het land en de zee in de EU, waarvan 10% onder strikte bescherming moet komen. Met die plannen wil de Commissie de bescherming van de Europese bossen verbeteren en ook 3miljard bomen laten aanplanten.

En Vlaanderen?

Vlaanderen wil tegen 2030 de gezondheidsimpact van de luchtverontreiniging halveren ten opzichte van 2005. Daarnaast wil onze overheid in dezelfde tijdspanne de oppervlakte van ecosystemen waar de draagkracht voor vermesting of verzuring wordt overschreden met een derde terugdringen. Vlaanderen streeft er eveneens naar om tegen 2030 het aantal mensen dat woont op een locatie waar de jaargemiddelde NO2-concentratie hoger is dan de advieswaarde van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) in elke gemeente te halveren ten opzichte van 2016.

De plannen van zowel Europa als Vlaanderen lijken geen overbodige luxe, want jaarlijks overlijden er zo'n 238.000 Europeanen vroegtijdig aan de gevolgen van luchtverontreiniging. Die vervuiling schaadt ook de Europese ecosystemen en de biodiversiteit.

Kiezen voor onze gezondheid is winstgevend

Volgens de Europese Commissie zullen hun maatregelen tegen fijnstof minstens zeven keer meer opbrengen dan ze zouden kosten: 42 miljard euro aan onder andere uitgespaarde medische kosten tegenover 6 miljard euro aan investeringen. De Milieucommissie van het Europees Parlement boog zich in juni over het voorstel van de Europese Commissie en toonde zich nog ambitieuzer. In het voorstel van de Commissie zou Europa immers nog steeds de normen niet halen die de WHO in 2021 naar voor schoof.

Alles wat je wilt weten vind je op Metrotime.be