MOVIES. Lukas Dhont over ‘Close’: «Tederheid tussen jongens zien we bijna nooit, brutaliteit wel»
Vier jaar na het fenomenale succes van zijn eerste langspeelfilm ‘Girl’ voegt de Gentse regisseur Lukas Dhont daar met ‘Close’ een overweldigende opvolger aan toe. In mei kreeg hij er nog een Grote Prijs — zeg maar zilveren medaille — voor op het festival van Cannes, en binnenkort verdedigt hij de Belgische eer in de race naar de Oscars. Nu komt de prachtfilm eindelijk in onze zalen.
‘Close’ toont in wezen hoe moeilijk jonge jongens het hebben om samen echte tederheid te beleven. Maar hoe vat je het verhaal samen?
Lukas Dhont (kleine foto): «Het gaat over Leo en Rémi, twee jongens van 13 die altijd al hechte vrienden zijn geweest. Ze brengen al hun vrije tijd samen door, ze spelen samen en ze vertellen elkaar al hun geheimen. Wanneer ze voor het eerst naar de middelbare school gaan, gebeurt er echter iets wat een breuk veroorzaakt in hun vriendschap.»
Wat wou je precies vertellen over het einde van de kindertijd?
«‘Close’ heeft het over de overgang naar de adolescentie, over de eerste confrontatie tussen een jonge persoon en de microkosmos van de samenleving waarvan hij deel uitmaakt, die van de speelplaats. Daar worden we voor het eerst geconfronteerd met groepen, normen, codes, labels en verschillen. Met de hiërarchie van de maatschappij, dus.»
Zag je ‘Close’ ook als een manier om iets te zeggen over mannelijkheid?
«Ik had van bij het begin zin om een gevoelige vriendschap te tonen tussen jongens. Wat Leo en Rémi beleven, is liefde in de bredere zin van het woord, teder en mooi. Dat zien we niet vaak genoeg. Intussen worden we wél overstelpt met beelden van brutaal gedrag tussen mannen. Ik begreep al snel dat ik het wou hebben over exact dat moment in de adolescentie waarop die schoonheid in aanvaring komt met het feit dat onze wereld haar niet gewend is. En met het feit dat we geconditioneerd zijn om tederheid tussen jongens meteen te bekijken door de lens van seksualiteit. Daarom hebben mijn coscenarist Angelo Tijssens en ik het over het moment in ons leven waarop we voor het eerst begrijpen dat onze daden ook gevolgen hebben. Dat komt totaal onverwacht, als een smak in je gezicht, en je voelt het in je hele lijf. Je bent compleet geschokt, en je durft er niet per se over te praten.»
Je hoort vaak praten over de valstrik van de tweede film, die even goed moet zijn als de eerste maar niet in herhaling mag vallen. Was je daarmee bezig tijdens ‘Close’?
«Ja, ik geef toe dat ik daar echt van wakker lag. Ik denk dat het heel menselijk om schrik te hebben dat je zal ontgoochelen. Maar ik heb finaal beslist dat ik niet te veel aan de verwachtingen moest denken en gewoon moest schrijven vanuit mijn hart en lijf. Toen ik op een dag aan mijn bureau zat, viel het kleine stemmetje in mijn hoofd dat me verweet dat ik banaliteiten schreef gewoon stil. Vanaf dat moment had ik weer voeling met mijn creativiteit.»
‘Close’ en ‘Girl’ voeren een wereld en personages op die compleet tweetalig zijn. Wil je in je werk een soort Belgische utopie creëren?
«Ik noem het liever een mogelijkheid. Het is de mogelijkheid om met elkaar samen te leven, vooral als we zo dicht bij elkaar staan als Vlamingen en Franstaligen dat doen. Ik maak het elke dag mee in mijn eigen leven, want ik werk in beide talen samen met andere tweetalige mensen. De twee hoofdacteurs uit ‘Close’ zijn nog het beste voorbeeld. Eden [Dambrine] en Gustav [De Waele] zijn allebei perfect tweetalig. Ik vond het bijzonder inspirerend om twee jonge talenten voor me te krijgen die (maakt met zijn vingers aanhalingstekens in de lucht) ‘compleet Belgisch’ zijn in hun identiteit. Voor mij is het dus geen utopie. Het is concreter dan zomaar een droom.»
Er zit veel drive en beweging in je regie. Waar komen die vandaan?
«Als kind droomde ik ervan om danser te worden. Misschien heeft het daarmee te maken? Die liefde voor de dans is nooit helemaal verdwenen, en ik krijg wel vaker te horen dat mijn scenario’s geschreven zijn als een soort choreografieën. Hij is een filmtaal die ik probeer te ontwikkelen, en ze zit zowel in ‘Girl’ als in ‘Close’.»
‘Close’ mag België vertegenwoordigen op de Oscars. Je hebt vier jaar geleden met ‘Girl’ ook al zo’n campagne gevoerd. Hoe gaat dat in zijn werk?
«Het komt erop neer dat je veel moet reizen en de film zoveel mogelijk moet vertonen aan zoveel mogelijk mensen. Dan zullen we wel zien of hij in de smaak valt en emoties opwekt. Onze Amerikaanse verdeler is A24 [bekend van onder meer ‘The Lighthouse’ en ‘Hereditary’], en we zijn de enige niet-Engelstalige film in hun catalogus. Dat is op zich al veelbelovend, vind ik.»
‘Close’ speelt vanaf woensdag 2 november in de bioscoop.
Stanislas Ide
REVIEW *****
Leo en Rémi, twee onafscheidelijke vrienden, zijn opgelucht dat ze in hun eerste jaar middelbaar in dezelfde klas zitten. Ze hebben altijd alles gedeeld, van hun spelletjes tot hun slaapkamer, maar nu groeit er onverwacht een kleine afstand. Leo doet alles om op te gaan in de groep, terwijl Rémi veel meer moeite heeft om zich te integreren. Maar hoe praat je over zo’n probleem in een wereld die geen belang hecht aan intimiteit tussen mannen boven een bepaalde leeftijd? We wisten sinds ‘Girl’ dat België een nieuw talent in huis heeft dat we in de gaten moesten houden, maar niets kon ons voorbereiden op de emotionele uppercut die ‘Close’ uitdeelt. Het idee dat we te weinig beelden van mannelijke tederheid te zien krijgen, geeft de film sowieso een waardevol uitgangspunt, maar de film maakt
ook indruk door zijn meeslepende regie en zijn uitstekende acteurs (met de jonge Eden Dambrine voorop, goed omringd door Émilie Dequenne en Léa Drucker). ‘Close’ is verrassend en entertainend, heilzaam en tweetalig, een tour de force met indringende finesse.