‘The Salesman', de nieuwe aangrijpende film van Asghar Farhadi

Waarom zijn je twee hoofdrolspelers theateracteurs?

Asghar Farhadi: "Sinds ik toneel studeerde, twintig jaar geleden, wilde ik altijd al een stuk regisseren. Maar daar kruipt minstens een volledig jaar in, dus ik heb nooit de kans gehad. Van mijn hoofdrolspelers theateracteurs maken, was de second best thing om terug te keren naar mijn grote liefde en toch in de cinema te blijven."

Het theatrale aspect is ook symbolisch. Het idee dat de personages een rol spelen in hun leven en in hun relatie, is dat niet de kern van je film. Kunnen we iemand wel écht kennen, zelfs al is het onze partner?

"De vragen die de film stelt, hangen af van het standpunt van de kijker. Het is een combinatie van de geest van de kijker en wat hij ziet en voelt op het scherm. In dit geval kan het inderdaad die vraag zijn. Maar er is ook de vraag welke relatie een acteur heeft met zijn rol. En ook in het echte leven zijn er situaties waarin je jezelf niet kan zijn. Je moet een rol spelen, afstand creëren tussen wat je voelt en wat je tegen de ander zegt. Ook al is dat je partner. Voor mij dient het theatrale aspect om grenzen te doorbreken. Tot je bij momenten niet meer weet of je in de realiteit of in het theater zit."

Een thema dat vaak terugkeert in je films is controle verliezen. Een situatie die ontspoort en verergert. Vanwaar komt die interesse?

"Het is gewoon een weerspiegeling van het echte leven. We hebben niks in de hand. Een zandkorreltje is genoeg om dingen te laten ontsporen en ons mee te sleuren. Alleen een schrijver kan controleren wat er met zijn personages gebeurt. Dat is ook de reden waarom we zo veraf staan van die helden: we bewonderen hen en volgen hun avonturen, maar we voelen dat ze niet zijn zoals wij. Precies omdat ze alles controleren en het verhaal loopt zoals zij dat willen. Ik vond het interessanter het komen en gaan van dingen te tonen."

‘The Salesman' gaat over de menselijke natuur. Wat zegt hij over de Iraanse samenleving?

"Een film kan heel moeilijk een globale en juiste visie van een samenleving geven door het verhaal van enkele personages. Dat is in elk geval niet mijn ambitie. Wat ik vertel, gaat alleen over hen. Als ik een realistische film maak, zijn er uiteraard trekjes die eigen zijn aan de context van het verhaal. Wat ik jou met deze film wil leren over de Iraanse samenleving? Niks. (lacht) Als je nadien meer wilt weten, dan ben ik daar blij om. Maar het is aan jou om de antwoorden te vinden."

Je vorige film, ‘The Past', is in Frankrijk gedraaid. Is dat anders dan filmen in Iran?

"Het was wat relaxter, omdat niemand eerst mijn scenario moest lezen en goedkeuren. Maar voor de rest was er niet veel verschil. Ik heb niet het gevoel dat ik deze film op een andere manier gemaakt heb. Een andere locatie maakt je geen andere regisseur."

In Iran worden je scenario's vooraf gelezen. Heb je al eens iets moeten veranderen?

"Het scenario van enkele collega's is al eens geweigerd of moest aangepast worden. Maar voor mijn laatste films heb ik nooit een scenario laten zien, enkel een beschrijving. En dat was altijd oké. Misschien is dat te danken aan de erkenning voor mijn vorige films."

Heb je nog contact met Jafar Panahi (de Iraanse regisseur en laureaat van de Gouden Beer 2016 voor ‘Taxi Teheran', die wegens zijn kritische films onder huisarrest staat in zijn land). Hij mag geen films meer maken, maar doet dat duidelijk wel nog. Is hij in de problemen geraakt door zijn overwinning in Berlijn?

"Ja, het is heel paradoxaal. Hij kreeg een uiterst onrechtvaardig vonnis, en toch blijft hij films maken. Niemand die hem dat verhindert. Er is nog niet veel veranderd op dat vlak. Wat wel veranderd is, is dat ik al zes jaar meer tijd steek in het rechtvaardigen van deze situatie dan in het praten over mijn eigen films!"

Sorry!

"Ik ben het gewoon. Het gebeurt zelden dat ik de vraag niet krijg." (lacht)

Heeft de Oscar voor ‘A Separation' in 2010 je carrière veranderd?

"Niet echt. Het enige wat veranderd is – en dat had ik niet verwacht – is de nauwe band die ontstaan is met het publiek. Ik word meer aangesproken over mijn films en mensen kijken er nauwkeuriger naar. Daar leer ik veel van. Het is een erg waardevolle relatie."

Ze worden ook bekeken door internationale sterren zoals Penélope Cruz, die in je volgende film meespeelt.

"Ik had al een tijdje een scenario liggen dat zich afspeelt in Spanje. Toen ik daar was om locaties te spotten, hoorde ik dat ze graag met me zou werken. Een leuk toeval dus! Ik ben het scenario nu aan het herschrijven. Hopelijk beginnen we volgend jaar te draaien."

Elli Mastorou

Review 'The Salesman':

Foto Habib Majidi

De personages in de films van Asghar Farhadi zijn geen helden. Het zijn mensen zoals jij en ik, die de pedalen verliezen. Ze vertegenwoordigen het echte leven. Een op het eerste gezicht banaal leven, dat de regisseur overhoophaalt door steentjes tussen het raderwerk te gooien.

Emad en Rama, een koppel acteurs in Teheran, bereiden een nieuw stuk voor: ‘Death of a Salesman' van Arthur Miller. Ze zijn op zoek naar een nieuw appartement en logeren bij een vriend. Rama neemt een douche, Emad gaat boodschappen doen. En dan gebeurt er iets. Iets dat zijn vrouw zwaar getraumatiseerd achterlaat. Een radeloze Emad gaat helemaal alleen op zoek naar antwoorden.

Zonder ons te waarschuwen, brengt virtuoos Farhadi ons van de wijs. ‘The Salesman' verandert plots in een complex echtelijk drama en een morele detective over wraak. Met het theater als achtergrond. Farhadi gebruikt het als voorwendsel om terug te keren naar zijn eerste liefde – ook al is zijn regie altijd al doordrenkt geweest van zijn theateropleiding. Resultaat: een aangrijpende film, die je aan het scherm kluistert met zijn spanning, maar ook met zijn persoonlijkere vragen.